2022 Nobel İktisat Mükafatı Kazananları Açıklandı

Bilim ve sanat dünyasında insanlığa hizmet edenlerin onurlandırıldığı Nobel Ödülleri’nin kazananları 3 Ekim’den itibaren duyurulmaya başladı. Nobel Komitesi, son olarak bugün Nobel İktisat Ödülü’nün kazanan isimlerini duyurdu.

Komite, 2022 Nobel İktisat Ödülü’ne Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond ve Philip H. Dybvig’i layık gördü. Komite, üç ismin çalışmasının toplumun finansal krizlerle başa çıkma formunu geliştirdiğini açıkladı.

Üç ekonomiste Nobel kazandıran çalışmaları:

Komite’nin paylaştığı açıklamaya nazaran üç ekonomist, Çağdaş bankacılık araştırmaları ile neden bankalar olduğunu, krizde nasıl daha az savunmasız hale geldiklerini ve banka çöküşlerinin finansal krizleri nasıl şiddetlendirdiğini açıkladı. Takım, çalışmalarının temellerini 1980’lerde attı.

Ekonomistlerin çalışmasına nazaran iktisadın işlemesi için tasarrufların yatırımlara yönlendirilmesi gerekiyordu. Fakat bu, bir çelişkiye de neden oluyordu: Tasarruf sahipleri, beklenmedik harcamalar durumunda paralarına birdenbire erişmek isterken işletmeler ve mesken sahipleri de kredilerini erken ödemek zorunda kalmayacaklarını bilmek zorundaydı.

“Bankalar, tasarruf yapanlar ile girişimcilere köprü oldu”

Diamond ve Dybvig, teorilerinde bankaların bu sıkıntıya nasıl optimal bir tahlil sunduğunu gösterdi. Buna nazaran bankalar, birçok tasarruf sahibinden mevduat kabul eden ortacılar olarak hareket ederek mudilerin paralarına diledikleri vakit erişmelerine müsaade veriyor, borç alanlara uzun vadeli krediler de sunabiliyor.

Öte yandan çalışma, bankaların bu iki faaliyetinin birebir vakitte bankaları çöküşlere karşı savunmasız hale getirdiğini ortaya koydu. Çok sayıda tasarruf sahibi birebir anda paralarını çekmek için bankaya başvurduğunda banka çökebilirdi. Bu durum, devletin mevduat sigortası sağlaması ve bankalara son kredi mercii olarak hareket etmesiyle önlenebilirdi.

Diamond da çalışmada bankaların toplumsal açıdan kıymetli bir fonksiyonu daha nasıl yerine getirdiğini ortaya koydu. Buna nazaran pek çok tasarruf sahibi ve borçlu ortasında aracı olarak bankalar, borç alanların kredi prestijini kıymetlendirmek ve kredilerin âlâ yatırımlar için kullanılmasını sağlamak için daha uygun idi.

Ben Bernanke ise çağdaş tarihin en berbat ekonomik krizi olan 1930’ların Büyük Buhranı’nı tahlil etti. Bernanke, banka kaçakçılığının krizin bu kadar derinleşmesi ve uzamasında nasıl bir rol oynadığını gösterdi. Bankalar çöktüğünde, borçlular hakkında kıymetli bilgiler kayboldu ve süratli bir formda yine oluşturulamadı. Toplumun tasarrufları üretken yatırımlara kanalize etme yatkınlığı da bu nedenle önemli formda azaldı.