Mitoz Bölünme Nedir? Evreleri ve Özellikleri Nelerdir?

Tek ya da çok hücreli canlılar için bölünme çoğalabilmenin tek yoludur Bu bölünme çeşitlerinden biri Etiler Escort de mitoz bölünmedir Mitoz bölünme çeşitli evreler sonrası gerçekleşir

İçinde organellerin bulunduğu dışında ise kendini koruyan zarla çevrili olan hücre birinci oluştuğu andan itibaren büyümeye başlar İçindeki organellerin ve çekirdeğin Etiler Escort Bayan vakit içinde gelişmesiyle birlikte artık bölünme vakti gelmiş demektir Pekala mitoz bölünme nedirGelin evrelerine ve özelliklerine yakından bakalım

Temelden başlayalım mitoz bölünme nedir

Mitoz bölünme tek bir hücrenin bölünerek iki özdeş hücreyle sonuçlandığı hücresel bölünme sürecini tabir eder Eş olarak her iki hücrenin de tıpkı sayıda kromozoma ve genetik içeriğe sahip olduğu manasına gelir

Başlangıçta mitoz terimi muhakkak mantarlar üzere birtakım hücrelerde ve birçok böceğin döllenmiş yumurtalarında olduğu üzere sadece sitokinez sitoplazma bölünmesi eşliğinde olmayan nükleer bölünmeyi tabir ediyordu Artık ise mitoz terimi hücre bölünmesi terimi ile birbirinin yerine kullanılmaktadır Bununla birlikte cinsiyet hücrelerini içeren diğer bir hücre bölünmesi olan mayoz formu olduğu için her vakit kullanılabilir değildir

Mitoz bölünme nasıl gerçekleşir

Mitoz bölünme somatik hücrelerde bilhassa çekirdekte gerçekleşir Hücre iki özdeş yavru hücrenin oluşumuyla sonuçlanan bir dizi mitotik olaydan geçer Bu mitotik evreler eşey olmayan her canlı hücresinde birebir olmakla birlikte bitkilerde farklıdır Bitkilerde tüm mitotik olaylardan evvel ön faz denilen bir evre gerçekleşir

Peki mitoz bölünmenin sırasıyla evreleri nelerdir

• Interfaz
• Profaz
• Prometafaz
• Metafaz
• Anafaz
• Telefaz

Interfaz

Hücre mitoz bölünmeye başlamadan evvel hücredeki DNA hücre bölünmesi için hazırlanırken kopyalanır ve iki özdeş kromozom seti oluşur Çekirdeğin dışında her biri bir çift merkezcil içeren iki sentrozom bulunur bu yapılar hücre bölünmesi süreci için kritik değere sahiptir Interfaz kendi içinde 3 evreye ayrılır

G1 fazı DNA’nın sentezlenmeden evvelki basamaktır S fazı DNA sentezinin gerçekleştiği evredir Daha evvelki bölünme sonucunda oluşmuş yeni hücrenin büyüyerek n ormal faaliyetlerini devam ettirdiği evredir Yani ATP RNA protein enzim ve organel sentezleri gerçekleşir S fazı DNA sentezinin ve replikasının gerçekleştiği evredir Hücre bölünme olgunluğuna eriştiğinde çekirdekten sinyal molekülleri sayesinde bölünme buyruğu gelir G2 fazı ise DNA sentezinin bittiği DNA replikasyonunun denetim edildiği ve profazın başladığı basamaktır Burada da ATP RNA protein ve organel sentezleri devam eder

Profaz

Profaz S ve G2 etaplarından çabucak sonra gerçekleşir Kromozomlar mikroskop altında kolay kolay görünebilen X halindeki yapılara evrilir Her kromozom birebir genetik bilgiyi içeren iki kardeş kromatitten oluşur Daha sonra kromozomlar eşleşir böylelikle her kromozomun her iki kopyası bir ortada olur Profaz sonunda hücredeki çekirdeğin etrafındaki zar kromozomları hür bırakarak çözülür Burada çekirdek zarı parçalanmaya başlar

Prometafaz

Prometafazda artık çekirdeği saran zar büsbütün parçalanır Sentromerden uzanan mikrotübüller kromozomlara ulaşır

Metafaz

Kromozomlar hücrenin merkezi olan ekvator boyunca düzgün bir biçimde uzunluktan boya sıralanır Mikrotübüller kromozomları eşit bir kuvvetle çeker Böylelikle oluşacak her yeni hücre kromozom alabilecektir

Anafaz

Kardeş kromatitlerin ayrılması artık anafazın başladığını gösterir Bu kardeş kromatitler küçük çekirdeklerin kromozomu haline gelir Kardeş kromatitler daha sonra bir kromatidi bir kutba ve öbür kromatidi karşı kutba çeken mitotik iğ tarafından ayrılır Bu evrede hücre yeni oluşan hücrelerde her bir eş kromozom olduğunu doğrular

Telofaz

Oluşan hücrelerin kutuplarına kardeş kromozomların çekilmesi ile başlar Bu evrede ana hücredeki üzere çekirdekte bulunan kromozomlar etrafında çekirdek zarı oluşur Böylelikle kromozomlar sitoplazmadan ayrılmış olur

Ayrıca bu evrede kromozomlar tekrar çözülür Mitotik iğ iplikleri kaybolur Her yavru hücresinde çekirdekçik yeniden meydana gelir Tüm bunlardan sonra final evre olarak hücre sitoplazmasının bölündüğü evre olarak bilinen sitokinez başlar Sitokinez evresi bazen anafaz evresinde de başlayabilir

Mitoz bölünmenin temel özellikleri nelerdir

• Organizmanın büyümesini sağlar
• Hücre tamiratını sağlar
• Hücreyi yenisiyle değiştirir
• Hücre bölünmesi döngüsünün denetimini gerçekleştirir

Organizmanın büyümesini sağlar

Yetişkin bir insan milyarlarca hücreden oluşur ve bedendeki tüm hücreler aynı genetik bileşene sahiptir Bu genetik stabilite mitoz bölünme ile sağlanır Bedendeki bu hücreler mitoz ile birinci hücre zigotundan oluşur Zigot genetik olarak özdeş yavru hücreleri oluşturmak için mitozla bölünme gerçekleştirir

Hücre tamirini sağlar

Dışarıdan gelen darbeler yaralar hücreleri öldürür ya da hasar verir İşte bu hasar alan ya da ölen hücrelerin yeri tıpkı genetik kaliteye sahip birebir tip hücrelerle değiştirilmelidir Bu mitoz bölünme ile sağlanır

Hücreyi yenisiyle değiştirir

Kan hücrelerini örnek alalım Kırmızı kan hücrelerinin 120 günlük bir ömrü vardır 120 günden sonra yeni hücrelerle değiştirilmelidir Bu hücre değişimini mitoz bölünme sağlar Misal formda cilt hücreleri de daima olarak değiştirilir

Hücre bölünmesi döngüsünün denetimini gerçekleştirir

Hücre döngüsü genlerle denetim altında tutulur Özel sinyal molekülleri G1 G2 ve M olmak üzere 3 denetim noktasında döngünün sorunsuzca devam etmesini sağlar Bu noktalardaki dur ve devam sinyalleri ile hücre döngüsü düzenlenir G1 denetim noktasında hücre kâfi büyüklüğe ulaşmışsa devam sinyali verilir

G2 denetim noktasında DNA hasarı ve hücre büyüklüğü denetim edilir Sorun yoksa devam sinyali verilir M denetim noktasında kinetokorların iğ ipliklerine tutunması denetim edilir Sorun yoksa devam sinyali verilir Hücre döngüsünün denetimi rastgele bir nedenle bozulması kanser oluşumuna neden olur Bu hücreler bölünme sinyallerine karşılık vermezler daima bölünerek tümör oluşumuna ve dolayısı ile kanser hastalığının ortaya çıkmasına neden olurlar

Mitoz bölünmenin değerine yakından bakalım

Çekirdek ve sitoplazma ortasındaki istikrar mitoz bölünme ile sağlanır böylelikle hücrenin hali ve boyutu değişmez Çok hücreli organizmalarda tek hücreli bir zigot çok hücreli bir embriyoya dönüşür Birebir süreci tekrarlayarak embriyo sonunda çok hücreli organizmayı oluşturur Zigotun bir yetişkine dönüşmesinden sorumludur Çok hücreli organizmada üreme organları oluşturur Ökaryotik organizmada üreme bu süreçle gerçekleşir Klamidomonas’ta olduğu gibi

Mitoz bölünme bir organizmanın tüm hücrelerinde kromozomların nicel ve nitel dağılımını sağlar Bir organizmanın tüm beden hücrelerinde sabit sayıda kromozomu korur Organizmaların rastgele bir yarası yahut kırılmış kısmı mitoz ile süratle tamir edilebilir Tümör kanser üzere hastalıklar denetimsiz mitoz bölünmeden kaynaklanır

Mitoz bölünme genetik olarak benzeri yavruların üretiminde kullanılır Örneğin hidra ve mayanın tomurcuklanması amipte ikili bölünme vb Mitoz bölünme cinsel olarak üreyen organizmanın tek bir hücreden cinsel olarak olgun bir bireye büyümesini ve gelişmesini sağlar Bu organizmaların jenerasyonlar boyunca üremeye devam etmesini sağlar Hücrenin DNA ve RNA içeriği ortasında bir istikrarın korunmasına yardımcı olur