Türkiye’nin günün ikinci yarısında bayram tatiline girdiği gece, Fitch kredi notunu düşürdü. Not açıklamasında görünüm negatif kalmaya devam ederken, Türkiye’nin risklerine dair yapılan açıklama metni çok anlaşılır görünmüyordu. Fitch’in kararının perde ardında neler vardı?
Gazeteci Barış Soydan, kararın perde ardını yazdı. Sonrasında da biz de metne bir göz gezdirdik.
Özetle Soydan, not düşürmenin hikayesini şöyle anlatmış:
Notu kırmasının nedeni “Yörüngenin hayli belirsizliğini koruması” filan değil. Fitch özetle, “Türkiye ağır bir kriz riskiyle karşı karşıya. Talihi yaver giderse krize girmekten kurtulabilir lakin talihinin yaver gideceğinin garantisi yok” diyor.
Gelin o vakit birlikte göz atalım ne demiş bu Fitch lakin evvel Türkiye’nin karnesine bir göz atalım????Türkiye’
Kredi notundaki düşüş ve görünümün sebepleri şu biçimde açıklanıyor????
-
Enflasyon sarmalı
-
Makro siyasetler ve artan dış riskler
-
Müdahaleci siyasetlerde artış
-
Finansman gereksiniminde artış, sonlu girişler
-
Baskı altındaki rezervler
-
Yüksek finansal dolarizasyon
Kaynak: Fitch
Enflasyon sarmalı
Enflasyonun 2022’de ortalama %71,4 gerçeklemesi kestirim edilirken, bu da önümüzdeki aylarda da enflasyon düşüş olmaması manasına geliyor. Döviz kuru geçişkenliğinin hem sürat hem de büyüklük olarak arttığına dikkat çekilirken, artan geriye dönük endeksleme riskleri, artan beklentiler ve liradaki ek paha kaybı belirsizlikleri koruyor. Enflasyonun seneye de ortalama %57 olması bekleniyor.
Makro siyasetler ve artan dış riskler
Merkez Bankası’nın siyasi dertler eşliğinde enflasyondaki süratli yükselişe ve Ukrayna’daki savaşın bilhassa güç emtia piyasaları üzerindeki tesiri ile gelişmiş ekonomilerdeki sıkılaşan para siyasetlerine karşın siyaset faizini Aralık 2021’den bu yana %14’te tuttuğu hatırlatılıyor. Hükümetin yüksek büyümeyi sürdürmeye odaklanması ile döviz talebinin canlı kaldığını ve TL üzerinde baskının sürdüğü belirtiliyor. Rezervlerdeki düşüş ve enflasyonun, yüksek cari açık finansmanında gereksinim duyulan sermaye girişlerini engellediğine de dikkat çekiliyor.
Müdahaleci siyasetlerde artış
Hızlı kredi büyümesinin suratını azaltmak için alınan açıklanan makroihtiyati siyasetlerin ve sermaye akışında sıkılaşan tedbirlerin riskleri azaltmadığı düşünülüyor. Şirketlerin döviz varlıkları üzerinden TL kredilere getirilen düzenlemenin de müdahaleci ve öngörülemez olduğu söyleniyor.
Mevduatlarda ya da banka ve şirketlerin finansman erişiminin bozulması halinde ise rezervleri baskı altına alınması riski bulunduğuna dikkat çekiliyor.
Finansman gereksiniminde artış, sonlu girişler
Enerji fiyatlarındaki yükseliş ile dış talepteki zayıflama, turizmde görülen toparlanmaya rağmen 2022’de GSYİH’nın %5,1’i oranında cari açık beklentisi bulunurken, son yıllarda ödemeler istikrarında desteklenen görünümün rezervler üzerinde riskini sürdürdüğü belirtiliyor.
Önümüzdeki 12 ayda (Nisan sonu) vadesi dolacak dış borcun 182 milyar dolar olduğu hatırlatılırken, dış finansmana erişim daha sıkı global finansman şartlar ile artan finansman maliyetleri de göz önüne alınarak savunmasız kalıyor.
Baskı altındaki rezervler
Rezervlerin 101 milyar dolar, net rezervlerin de 7,5 milyar dolara gerilediği belirtilirken, Merkez Bankası net döviz varlık konumunun Haziran ayında bir ölçü negatife döndüğünü ve eksi 64 milyar dolara düştüğün iddia ediliyor. Rezervlerin 2022 sonunda 94 milyar, 2023’te ise 88 milyar dolara gerileyeceği iddia edilirken, mevcut dış ödemelerin rezerv kapsamında 2,7 ay dönüş mühleti olduğuna bunun Türkiye ile tıpkı notta olan ülkelerde 3,8 ay olduğuna dikkat çekiliyor.
Yüksek finansal dolarizasyon
Yabancı para cinsinden ve yabancı paraya odaklı mevduatların toplam mevduat içinde %71 oranında hisse aldığına dikkat çekilirken, döviz oynaklığına karşı hassasiyetin altı çiziliyor. KKM’nin maliyeti dışında dönüşlerdeki azalışın döviz talebini de artırabileceği belirtiliyor.
Büyümenin getirdiği açıklara dikkat çekilirken, yıl sonu dolar 20 TL olacak deniliyor
Merkezi idare bütçe açığının GSYİH’nın %3,3’üne ulaşacağı ve 2022 bütçe gayesinin %3,5’ini aşacağı kestirim ediliyor. Yüksek enflasyon ile maaşlardaki artış, artan borçlanma faizleri ve KİT’lere, bilhassa BOTAŞ’a yapılan transferlerin tesiri olduğu söyleniyor. Bütçeye giderek daha fazla bağımlı hale gelen iktisadın enflasyon tesirini hafifletmeye yönelik önlemlerinin maliyetinin artacağı ve doların yıl sonunda 20 lira olması öngörülüyor.
Seçimlere kadar büyüme odaklı siyaset beklentisi yanında diplomatik risklere dikkat çekiliyor
Kamu borcunda düşüş yabancı para cinsinden borçlanmanın 2017’deki yüzde 39’dan yüzde 67’ye çıkması ile kur riskine karşı savunmasız kılıyor.
Enflasyon ile tüketimde yavaşlamanın, AB’nin büyümesindeki görünümde düşüşün Türkiye büyümesine de tesir edeceği ve yavaşlatacağı belirtiliyor.
