Bugün dünya üzerinde yaşanan tüm büyük gelişmeler ve insanlığın bir çeşit olarak attığı bütün büyük adımlar bilim ve teknolojinin gelişimi ile yaşanıyor Bunu insanlığa mâl etmek yerine daha gerçekçi bir bakışla bakacak olursak gelişmiş refaha ermiş ve geleceği planlayanlar ortasına katılmış bütün milletlerin bilim ve teknolojiye bedel veren onu geliştirip üreten milletler olduğunu görürüz
Tabii ki bilimsel gelişim insanlık tarihi boyunca farklı devirlerde farklı birinci adımlarla ilerleyen upuzun bir süreç Lakin bilhassa 17 ve 18 yüzyılda Aydınlanma Çağ ı ile insanlığın geleceğinin bilim olduğu daha güzel anlaşılmaya başlandı Bu anlayış ve dünyadaki yansımaları pek çok toplumu günümüzde olduğu yere getiren adımlardan biri oldu Türkiye Cumhuriyeti de akılcı bir önder sayesinde bu temeller üzerine kurulmuştu
Savaşlarla elde edilen zaferlerden daha fazlasına gereksinimimiz vardı izmir escort Mustafa Kemal Atatürk bunun farkındaydı
Mustafa Kemal Atatürk’ü siyasi başkan ve asker kimlikleriyle tanısak da başarılarını sadece çok âlâ bir asker ve ikna edici bir önder olmasına bağlamak büyük bir yanlış olurdu Attığı her adımda ardına aklı bilimi ve eğitimi aldığını vurgulayan Atatürk verdiği kararlarla da bunu daima kanıtladı
Kütahya’da bir lise binasında öğretmenlerle bir ortaya geldiği bir görüşmede Atatürk ” Bir millet savaş meydanlarında ne kadar parlak zaferler elde ederse etsin o zaferlerin devamlı sonuçlar vermesi lakin irfan bilmek anlamak ordusuyla geçerlidir Bu ikinci ordu olmadan birinci ordunun karları ölüdür. Milletimizi gerçek mutluluğa ve kurtuluşa ulaştırmak istiyorsak ve milletimize sağlam ve verimli bir gelecek vermek istiyorsak, bizi vefattan kurtaran ve hayata götüren bugünkü yönetim halimizin sonsuzluğunu istiyorsak, bir an evvel büyük, harika, ışıklı bir bilgi, anlayış ordusuna sahip olmak zorunda olduğumuzu inkâr edemeyiz” diyerek savaşlarla elde edilen zaferlerin tek başına hiçbir manası olmadığını açıkça söylemiş
Peki savaşlarla zaferlerle inkılaplarla tarih kitaplarında ismi yan yana gelen Atatürk bilimin Türkiye Cumhuriyeti’nin en kıymetli yapı taşı olması için neler yapmıştı Onun bu akılcı bilimi rehber edinen yanı nasıl gelişti Yakından bakalım
İkinci Meşrutiyet periyodunda topraklarımızda yaşanan dönüşüm Atatürk’ün fikirlerini de etkiledi
Mustafa Kemal öğrencilik yıllarından itibaren pek çok öğretmeninden ilham alarak onlar sayesinde kanılarını şekillendirmeye başlamıştı Birebir vakitte okumaya kıymet veren karakteri ve okuduğu binlerce kitap kanılarının oluşumunu kökten etkiledi Sonrasında ise topraklarımızda başlayan dönüşümün yakından takipçisi olarak kendini geliştirmeye devam etti
Osmanlı’da rasyonalist pozitivist akılcı ve bilim yanlısı niyet anlayışı özellikle İkinci Meşrutiyet periyodunda yükselişe geçmişti Bu devirde pek çok düşünür ülkenin içinde bulunduğu durumdan nasıl kurtulacağına dair fikirler üretirken bir yandan da bu fikir akımlarını ülkenin aydın kamuoyuna anlatmaya çalışıyordu
Özellikle yayımlanan dergilerle fikirler giderek daha fazla beşere ulaşıyor topraklarımızda halkın geneline yayılacak büyüklükte olmasa da düşüncesel bir dönüşüm yaşanıyordu Mustafa Kemal de alsancak escort bu periyotta tüm bu gelişmeleri yakından takip ediyor bu topraklarda yetişmiş fikir insanlarının görüşlerini okuyor birebir vakitte Kant Descartes Auguste Comte ve Jean Jacques Rousseau üzere isimleri hem okuyor hem de çevirilerini yaptırarak yayınlanmasını sağlıyordu
Şehbenderzade Ahmet Hilmi Kılıçzade Hakkı Beyefendi Tevfik Fikret Namık Kemal üzere sayamayacağımız kadar çok sayıda isim ve çıkardıkları mecmualar kitaplar şiirler başlattıkları tartışmalar Atatürk’ün bilim fen ilerleme evrim uygarlık uğraş üzere bahislerdeki fikirleri için ilham oluyordu
Örneğin Atatürk’ün 1916 yılında okuduğu Şehbenderzade Ahmet Hilmi görüşleri Atatürk’ü pek çok istikametten etkilemişti Şehbenderzade Ahmet Hilmi çağdaş yaşama geçmenin uzun sürecek yavaş bir gelişmeyle gerçekleşmeyeceğini vurguluyor süratli bir ilerlemeyi zarurî görüyordu İlerlememize pürüz olan nedenleri ise yeni fikirlere düşmanlık durağanlığı sevmek derinliğe inmeyen taklitçilik ile yüzeysel bilgi olarak açıklıyordu
Atatürk birebir vakitte Descartes ın Metod Üzerine Düşünceler isimli kitabının Türkçe’ye çevrilmesini istemiş tıpkı periyotta ”Kant ve Felsefesi” isimli bir incelemenin de yayınlanmasını sağlamıştı
Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra eğitim ve bilim Atatürk’ün en birincil önceliği olmuştu
Öğretmenlere ve eğitime verdiği kıymeti sık sık vurgulayan Atatürk bu husustaki görüşlerini en uygun gösteren açıklamalarından birinde der ki Gözlerimizi kapayıp tek başımıza yaşadığımızı düşünemeyiz Memleketimizi bir çember içine alıp dünya ile alakasız yaşayamayız Bilakis yükselmiş ilerlemiş uygar bir millet olarak medeniyet seviyesinin üzerinde yaşayacağız Bu hayat lakin ilim ve fen ile olur İlim ve fen nerede ise oradan olacağız ve her millet ferdinin başına koyacağız. İlim ve fen için kayıt ve kaide yoktur.”
Milletin her bir ferdinin başına ilim ve fen koymak Bu cümle Atatürk’ün ilerlemek vatandaşları refaha ermiş bir ülke oluşturmak için attığı en değerli adımı buca escort özetliyor
Türkçeyi eğitim ve bilim lisanı yapmak için attığı adımlar da telaffuzlarının bir destekçisiydi
Türkçeyi korumak öğretmek ve bir bilim lisanı olarak geliştirmek için Mustafa Kemal Atatürk pek çok büyük adım attı Türk Lisan Kurumu’nu kurmuş olmasının yanında bilimsel tabirleri Türkçeleştirmek için de şahsen adımlar attı Geometri tabirlerini Türkçeleştirmek için kaleme aldığı Geometri kitabı bunun en hoş örneklerinden biriydi
Ona nazaran ” İlim çeviriyle olmazdı tetkikle yani araştırmayla olurdu ” Yani bilimi kendi lisanımızla anlayabilmek üretebilmek ve hayata geçirmek hayli değerliydi ve sadece yürütülen araştırmaları takip etmek ve anlamak yetmezdi şahsen o araştırmaları yapan olmak gerekirdi Günümüzde siz biz üzere ‘sıradan insanların’ bilimsel çalışmaları takip etmek için yabancı kaynakları tarayıp anlamaya çalışmasının ne kadar güç olduğunu düşünün
Üniversitelere ve bilim beşerlerine verdiği kıymeti sık sık lisana getiriyordu
Tüm bu adımlarla birlikte Atatürk eğitimin bilimselleştirilmesine de büyük kıymet veriyordu Tevhid i Tedrisat Kanunu üzere adımlarla bunun yapılması sağlanırken yıllar içerisinde Üniversite Islahatı üzere adımlarla bu fikir desteklenmeye devam etti
Üniversite Islahatı ile birlikte Türkiye’de birinci kere ‘üniversite’ sözü kullanıldı üniversiteler bilimsel eğitimin temel alındığı ilerici eğitim kurumları olarak şekillenmeye başladı Öncesinde ise Avrupa’ya gönderilerek eğitim alan yüzlerce öğrencinin birer ‘eğitimciye’ dönüşmesi ile bu adımların tabanları hazırlanmıştı Ayrıyeten Üniversite Islahatı ile birlikte Nazi Almanyasından kaçan pek çok Musevi asıllı bilim insanı Türkiye’ye geldi ve üniversitelerde istihdam edildi
Bilim insanı akademisyenlere verdiği bedeli ise 1923 yılında onlara gönderdiği bir iletide şöyle açıklıyor ” Bilimin karşıyaka escort ulusal istiklâl ile eş olduğu cihetle işgal buyurmakta olduğunuz öğretim kürsülerinde memleketin siz bilim adamları dahi hiç elbet birebir savaşın kahramanlarsınız…”
Atatürk bu niyetin temsili için birebir vakitte pek çok bilimsel kongre düzenlenmesini sağlamıştı Eğitim lisan tarih sanat kültür ve iktisat üzere çeşitli alanlarda bilimsel kongreler ve kurultaylar düzenleyerek gelişimleri de yakından takip etmişti
Atatürk’ün bilime verdiği pahası vurguladığı kelamları
- ”Medeniyetin kudret ve büyüklüğü karşısında çağdışı kalmış zihniyetlerle ilkel boş inançlarla yürümeye çalışan milletler yok olmaya yahut hiç olmazsa esir olmaya ve aşağılanmaya mahkûmdurlar ”
- ”Dünyada her şey için medeniyet için hayat için muvaffakiyet için en gerçek yol gösterici ilimdir fendir İlim ve fennin dışında yol gösterici aramak gaflettir cahilliktir hakikat yoldan sapmaktır Yalnız ilmin ve fennin yaşadığımız her dakikadaki safhalarının gelişimini anlamak ve ilerlemeleri vaktinde takip etmek kaidedir Bin iki bin binlerce yıl evvelki ilim ve fen lisanının koyduğu kuralları şu kadar bin yıl sonra bugün motamot uygulamaya kalkışmak elbette ilim ve fennin içinde bulunmak değildir ”
- ” En büyük gerçekler ve ilerlemeler kanıların serbestçe ortaya konması tartışılması ile ortaya çıkar ve yükselir ”
Daha büyük zaferlere hâlâ gereksinimimiz var
Mustafa Kemal Atatürk’ün gerçek büyük zaferler için açtığı bu yolda öğrenmekten ve öğretmekten bir an bile vazgeçmememiz gerektiğini bilmeliyiz Onun söylediği ve dünyaya her dönüp baktığımızda gördüğümüz üzere ” Medeniyet o denli kuvvetli bir ateştir ki ona ilgisiz kalanları yok eder Uygar olmayan beşerler ve toplumlar hep uygar olanların altında kalmaya mahkûm olacaklardır ”
Toplumun ve eğitim sistemimizin bilime bakış açısının ne olduğunu anlamalı eleştirmeli ve bu durumun topluma ödettiği bedelin gerçekten ne olduğunu fark etmeliyiz Ancak o vakit daha büyük zaferler elde edebiliriz
Kaynaklar Prof Dr Ali İstek Fazilet Prof Dr Nihat Bayşu Prof Dr Esin Kâhya Atatürk Ansiklopedisi Türk Tarih Kurumu Atatürk Kültür Lisan ve Tarih Yüksek Kurumu
