Yunan Mitolojisi, dünyanın kökenleri hakkında çeşitli öykülere, mitlere ve efsanelere sahip bir husustur. Antik Yunan periyodunda, halkın günlük hayatına farklı bir bakış açısı sağladıkları için epeyce kıymetli hale gelen Yunan Mitolojisi, farklı güçlere ve niteliklere sahip birçok ilah ve tanrıçaya sahiptir.
Olimpos Dağı’nın doruğunda yaşadığına inanılan 12 Olimpos ilah ve tanrıçası, Yunan Mitolojisinde çok değerli bir yere sahiptir. Antik Yunan mitolojisinde, Zeus’un düşmanı olan Titanları yenmesinden sonra karar sürmeye başlayan Olimpos İlahları, çeşitli güçlere ve niteliklere sahiptir. Antik Yunanlılar, bu ilahlara saygılarını sunmak için ülkenin her yerinde tapınaklar ve kutsal alanlar inşa ettiler.
Efsanelere mevzu olmuş Yunan Mitolojisi ilah ve tanrıçaları:
Tanrıların babası: Zeus
Zeus, gökyüzünün, öbür tüm rablerin ve insanların babasıdır ve bundan ötürü Yunan Mitolojisindeki baş figürdür. Kronos ve Rhea’nın oğlu olan Zeus’un karısı ise Hera’dır. Ayrıyeten, çapkınlığıyla bilinen Zeus, en çok çocuğa sahip Tanrı’dır. Zeus’un isminin Antik Yunanca’da ‘parlak’ manasına gelen sözden geldiği düşünülmektedir. Sözün Latince ‘gün’ manasına gelen çeşitli sözlerle de yakın bir irtibatı vardır. Ekseriyetle, bir elinde asa ve öbür elinde bir yıldırım ile tasvir edilir. Bunlar onun otoritesinin birer sembolüdür. Yunan Mitolojisi ilahları ortasında en bilineni olan Zeus, bilgelik, farkındalık, yetki, yazgı ve güçle epey ilişkilendirilmiştir.
Evlilik tanrıçası: Hera
Hera, Zeus’un karısı ve tıpkı vakitte evlilik tanrıçasıdır. Bu nedenle Yunan Mitolojisi tanrıçaları ortasında, aile ve kadın konuları ile en çok ilişkilendirilen tanrıçadır. Zeus’un sayısız bağı olduğu için mutsuz bir evlilikleri vardı. Hera, epey eski bir tanrıçadır, hatta Zeus’tan bile yaşlıdır. Hera, ekseriyetle Zeus’un yanında, silindirik bir taç ve bir peçe takan, epey güzel bir kadın olarak tasvir edilmektedir. Zeus, dışındaki öbür kardeşleri üzere o da doğumda babası tarafından yutulduğu ve daha sonra tekrar doğmak için midesi boşaltıldığı için Kronos ve Rhea’nın en büyük kızı olarak anılmaktadır.
Bilgelik ve savaş tanrıçası: Athena
Genellikle hoş lakin sert bir yüzü, dolgun dudakları ve şık bir yapısı olan, güç ve otorite sahibi bir tanrıça olarak tasvir edilir. Araştırmacılara nazaran Athena’nın ismi, Atina kentinin ismiyle yakından ilişkilidir. Athena, Artemis ve Hestia üzere, hiçbir vakit birine aşık olmamıştır. Bundan ötürü, hiçbir çocuğu da yoktur. Bilgelikle ilişkilendirilen bir savaş tanrıçası olan Athena, öteki ilah ve tanrıçalara da epeyce yardımcı olmuştur. Birebir vakitte usta bir zanaatkar olan Athena, kendisi için epeyce süslü ve lüks işlemeli elbiseler tasarlardı.
Güneş ve ışık rabbi: Apollon
Apollon, güneş, müzik, şiir, kehanet, bilgi, düzen ve güzelliğin yaradanıdır. Sanat ve edebiyatta Zeus kadar yer alan Apollon, hem Yunan hem de Roma Mitolojisinde tıpkı isimle bilinen tek büyük tanrıdır. Apollon isminin kökeni tam olarak bilinmese de, pek çok Yunanlı, ‘yok eden’ manasına geldiğini savunmaktadır. Sakalsız ve atletik yapılı, çoklukla başında bir defne tacı ve elinde bir yay ve ok ile tasvir edilir. Apollo, Zeus ve Zeus’un sayısız aşklarından biri olan Leto’nun oğludur. Yalnızca nektar ve ilahların yiyeceği olarak kabul edilen ambrosia ile besleniyordu.
Denizlerin ilahı: Poseidon
Poseidon, denizlerin yabanî ve huysuz ilahıdır. Poseidon ismi hayli eskidir. Çeşitli araştırmacılar, manasını ‘suların efendisi’ olarak çevirerek anlamlandırmaya çalışmıştır. Platon ise manasının ‘birçok şeyi bilen’ manasına geldiğini söylemiştir. Günümüzde denizlerin tanrısı olarak bilinse de, eski vakitlerde yeryüzünün ve rahmetin ilahı olarak biliniyordu. Tasvirleri incelendiğinde, ağır kıvırcık saçları ve keskin göz yapısı ile Zeus’a hayli benzemektedir. Ekseriyetle, dört atın bağlı olduğu bir otomobile binerken yahut dalgaların üzerinde elinde silahıyla tasvir edilmektedir. Poseidon, Cronus ve Rhea’nın Hades’ten sonraki ikinci erkek çocuğudur.
Savaş ilahı: Ares
Savaş yaradanı olarak bilinen Ares, gaddarlıklarından ötürü ne ilahlar ne de beşerler tarafından pek sevilmemiştir. Sanatsal manada, çoklukla bir miğfer, kalkan, kılıç ya da mızrak ile tasvir edilir. Tıpkı vakitte erkek çocukları Deimos ve Phobos ile de tasvir edildiği eserler vardır. Ares, Zeus ve Hera’nın en büyük çocuğu olan Ares, yabanî bir ilah olduğundan ötürü, neredeyse herkes tarafından nefret edilir. Babası Zeus bile onun için ‘tüm Yunan İlahları ortasında en nefret edileni” tabirini kullanmıştır. Çok fazla bayanla münasebeti olan Ares’in en ünlü alakası ise Afrodit ile yaşadığı ilgidir.
Av ve yay tanrıçası: Artemis
Artemis, Olimposluların avcılık, vahşi tabiat ve ay tanrıçasıdır. Kardeşinden birkaç gün evvel doğan Artemis, kardeşi doğarken annesine yardım etmiştir. Annesinin doğum esnasında çektiği acıları gördükten sonra bakire kalmaya yemin etmiştir. Platon’a nazaran Artemis isminin onun ettiği yeminle bağlantılı olduğunu ve Antik Yunancada ‘zarar görmemiş’ manasına geldiğini söylemiştir. Neredeyse tüm şair, heykeltıraş ve ressamlar tarafından, ok ve yay taşıyan, kısa bir tunik giyen, genç ve güçlü bir avcı olarak tasvir edilir.
Tarım tanrıçası: Demeter
Kronos ve Rhea’nın ortanca kızları olan Demeter, tarım, rahmet, mevsim ve anne sevgisinin tanrıçası olarak kabul edilir. Birçok alakası olan Zeus’un dördüncü evliliği olduğu bilinmektedir. Genel olarak, baygın bakışlara sahip ve sarı saçlı bir formda tasvir edilir. Demeter’in ismi iki kısımdan oluşur, ikinci kısım (-meter) ‘anne’ manası ile irtibatlıdır. Birinci kısm ise (-de) ‘toprak ana’ manasına gelmektedir.
Aşk ve hoşluk tanrıçası: Afrodit
Afrodit, aşk, hoşluk, cinsel zevk ve doğurganlık tanrıçasıdır. Birçok ilah ile birlikte olan Afrodit, yalnızca Hephaistos ile evlenmiştir. Hephaistos’u ise savaş yaradanı Ares ile aldatmıştır. Afrodit’in ismi çoklukla, doğum manasıyla da hayli ilişkilendirilen Eski Yunanca “deniz köpüğü” ile ilişkilidir. Apollo, Yunan Mitolojisi rableri ortasında ülkü erkek vücudunu temsil ediyorsa, Afrodit’te katiyetle onun en uygun bayan karşılığıdır. Hoş, büyüleyici ve inanılmaz derecede ulaşılamaz bir tanrıça olarak tasvir edilir.
Bereket ve şarap yaradanı: Dionysos
Dionysos, bereket ve savaş ilahıdır. Ölümlü ebeveyni olan tek ilah olan Dionysos, Zeus ve Semele’nin oğludur. Sanat yapıtlarının birçoklarında Dionysos asma, boğa, panter ve keçi üzere şeylerin yanında tasvir edilir. Zeus’un büyük düşmanları Titanlar tarafından kaçırılan Dionysos, onlar tarafından yutulur ve daha sonra Zeus tarafından kurtarılır ve tekrar dünyaya gelir. Bundan ötürü iki sefer doğduğu kabul edilir.
Tanrıların habercisi: Hermes
Olimpos ilahları ortasında en kurnazı olarak bilinen Hermes, Zeus ve Maia’nın oğludur. Birden fazla araştırmacı, Hermes adının ‘bir taş yığını’ manasına gelen Yunanca ‘herma’ sözünden türediğini düşünmektedir. Birinci olarak sanatkarlar tarafından sakallı bir adam olarak tasvir edildi. Ama, ilerleyen vakitlerde atletik ve çıplak bir genç olarak tasvir edilmeye başlandı. İlahların habercisi olan Hermes, birebir vakitte konuşmanın da mucididir.
Ateş rabbi: Hephaistos
Güzellik tanrıçası Afrodit’in eşi olan Hephaistos, ateşler tanrısı olarak kabul edilir. Hephaistos isminin tam olarak ne manaya geldiği bilinmemektedir. Bununla birlikte, ‘Phaistos’ sözüne benzediğinden ötürü çok eski bir ilah olduğu düşünülmektedir. Latifeli ve topa olan Phaistos, bazen oval bir başlıkla ve neredeyse tüm yapıtlarda bir çekiç ve örs ile tasvir edilir. Ayrıca, Yunan Mitolojisi rableri ortasında en berbat ilah olarak bilinmektedir.
Yunan mitolojisini bahis alan başka içeriklerimizi okumak isterseniz:
