İki kıtayı birbirinden ayıran hayali çizgi, Rusya’nın kuzeyindeki Ural Dağları’ndan başlayıp güneydeki Hazar Denizi’ne ve Karadeniz’e, hatta ülkemizin batı kıyılarına kadar uzanıyor.
Aslında Avrupa ve Asya’nın tamamına Avrasya diyoruz ve de bu kesişimin tam ortasında olduğumuz için Türkiye’nin Avrupa ülkesi mi, Asya ülkesi mi olduğu tartışması da doğuyor haliyle. Bakalım neymiş bu durumun sebebi…
Genel geçer kabule nazaran 7 kıtaya sahip olsak da bu mevzudaki ayrışmalar çok fazla.
Konuyu tartışan 13 bilimsel makaleden;
- 6’sı; 7 kıtalı modeli
- 3’ü; Avrupa ve Asya’yı tek kıta, Kuzey Amerika ve Güney Amerika’yı da tek kıta kabul eden 5 kıtalı modeli
- 2’si; Avrupa ve Asya’yı tek kıta sayan 6 kıtalı modeli
- 1’i; Kuzey Amerika ve Güney Amerika’yı tek kıta kabul eden 6 kıtalı modeli
- Kalan 1’i ise Afrika, Avrupa ve Asya’yı tek kıta kabul eden 4 kıtalı modeli kabul ediyor.
Dünya’nın tektonik levhalarına baktığımız vakit ise Avrasya’nın aslında tek bir kıta sayılması gerektiğini görüyoruz.
Bu durumda aslında İstanbul Boğazı’nın iki kıtayı birbirinden ayırdığı falan yok.
Yani sadece kara faktörünü dikkate alırsak hakikaten de Avrupa ve Asya tek bir kıta olmalıydı.
Peki 7 kıtalı modelde Avrupa ve Asya neden başka sayıldı?
Asya ve Avrupa sonunu birinci olarak MÖ 6. yy’da Hekataios çizmişti. Yani Avrupa-merkezli niyetin bir eseridir. Devrin Avrupalı coğrafyacıları kıtaları ayıran tek şeyin kara modülleri olmadığını, kültürel farklılıkların da epeyce kıymetli olduğunu söyledi lakin mevcut kıtalar içinde de kültürel farklılıkların bulunduğu düşünülürse Avrupalı coğrafyacıların, kendilerini öbür kıtalardan farklı tutmak istedikleri söylenebilir.
Çin ve Hindistan üzere ülkelerin tek başlarına Avrupa genişliğinde alanlar kapladıklarını lakin kimsenin onları Asya’dan başka bir kıta saymaya kalkmayacağını söylediler. Lisan ve etnik köken olarak Asya ve Avrupa’nın çok farklı olduğunu lisana getirdiler. Fakat tek neden kültür değildi, siyasi sebepler de bu ayrımda tesirliydi.
Bakarsınız bir gün kıta sayısı 7’den 6’ya düşer yahut 8’e çıkar. Ne de olsa Plüton’u bir vakitler gezegen kabul ediyorduk, gezegen sayımız 9’dan 8’e düştü.
Ayrıca Avrupa ve Asya’nın tek kıta olarak sayılmasını savunan taraftaysanız size güzel bir haberimiz var.
Uzun uzun yıllar sonra kıtalar evvelce olduğu üzere tekrar bir ortaya gelip tek bir devasa kıta halini alacak. Buna tanıklık edemeyeceksiniz lakin içinize bir su serpmiş olmalı.
Kaynaklar: 1, 2
