Türkiye’de telekom şirketlerinin televizyon ve internet reklamlarında kullandıkları lisan adeta Türkçeye bir atak seviyesinde. Örneğin “Gigabayt” sözü İngilizce resmi lisanı olan ülkelerde bile yaygınlıkla “Giga…” okunurken Türkiye’deki kampanya reklamlarıyla “Ciga…” biçiminde okunması yaygınlaşmıştır. Türkçe lisanında yaygın yapısal değişim baskısının, ulusal birliğe hasar verebilecek derecede ciddiye alınması gerekir. RTÜK ve Türk Lisan Kurumu’nun ivedilikle müdahil olması beklenmektedir.
Türkiye’de birtakım “entelektüelimsi” çevreler yazıldığı üzere okunan lisanımızı, yabancı lisanlar ile karışık konuşmada hudut tanımayıp, İngilizcesiymiş zannettikleri formlarıyla bezemekteler. Örneğin yurtdışına konferansa giden akademisyenlerin bile pek birden fazla artık 109 manasındaki “Giga” yerine “Ciga” demektedir. Trajikomik ancak Türkiye’den müdahale ile Türkçe taciz edilse de İngilizce lisanının Dünya’daki konuşma halini etkilemiyor.
Giderek ağırlaşan lisan enkazında bilhassa telekom şirketlerinin reklamlarının değerli bir rolü var
İTÜ de her Escort bayan devir Bilgisayar Mühendisliği öğrencileri ortasında derste oylama ile anket yapıyorum Oy verenlerin 95 inin üzerinde bir kısmı Ciga okunuşunun İngilizcesinden geldiğini zannediyor Hatta 109 yani milyarın birimsel öneki manasına gelen Bayan escort bir sözün İngilizcede Ciga okunmadığını söyleyince inanmakta zahmet çektikleri için referans vermek bile gerekiyor
Oysa Ciga vb Türkçeye İngilizcede de olmayan fakat varmış zannettikleri söz okunuşları ile saldıranlar güldükleri Temel Escort in Algida fıkrasının daha gerçek halini temsil ettiklerinin farkında değiller
Market sahibi Temel telefonla toptancıyı aramış ve siparişini vermiş
İki koli Alcida dondurma
Adam sevinmiş zira Algida’yı birinci defa hakikat söyleyen biri çıkmıştır
Adresiniz neydi beyefendi
Temel cida pazarı
Gerçekten de yurtdışında Algida Alcida okunmaktadır bakınız
Oysa Giga Latince kökenli olduğu için tüm İngilizce konuşulan ülkelerin resmi kaynaklarında yazıldığı üzere okunur Türkiye İngilazcası yeni bir diyalekt formunda şaşkın bir farklılık göstermektedir Örneğin yaygın bir memleketler arası referans olan Cambridge sözlüğünde şu halde yer almaktadır
Görüleceği üzere Amerikan İngilizcesinde de İngiliz İngilizcesinde de Gigabyte Gigabayt okunur Avustralya Yeni Zelanda üzere resmi lisanı İngilizce olan başka tüm ülkelerde de bu formdadır ve sanırım Türkiye deki telekom şirketleri o ülkelere gidene kadar okudukları üzere yazmaya devam edecekler
Bazen yabancı kaynaklar da tahminen yanlışlıkla da olsa Ciga telaffuzuna yer vermekteler
Merriam webster de olduğu üzere bu çeşit kaynaklara sığınarak Ciga telaffuzunu olağanlaştırmak de kabul edilemez zira bunlar lisan referansı değiller ve ansiklopedik olarak çok ender söyleme biçimine yer vermektedir 100 tane Amerikalı 100 tane İngiliz 100 tane Avustralyalı ile konuşun bilhassa de teknik bir meslek erbabı iseler ansiklopedi sözlüğündeki üzere Ciga diyen muhtemelen çıkmaz
Oysa ortalama eğitimli halk bir yana 100 tane Türk mühendis ile konuşsanız muhtemelen 95 tanesi kendi lisanlarında olmayan biçimi ile Ciga demeyi tercih eder
Telekom şirketlerinden İngilazca öğrenen Türklerin yurtdışı konuşmalarındaki durumu Ahmet Turhan Altıner in Best of Temel kitabının yeni baskılarına aday olabilir
Cigabayt ın gerçek İngilizcesi olduğunu savunan Türk entelektüellerden münasebet olarak Gigantic sözünü gösteren ve ortak söz kökü olduğunu söyleyenler bile çıkmakta Meğer Mili Kilo Mega Giga Tera Peta üzere ünitenin üstel büyüklüğünü 1000 in karı halinde gösteren eklerin tümü Latince kökenlidir ve yaygınlıkla yazıldıkları formuyla okunmaktadır Ender de olsa bunun dışındaki söyleme biçimler o lisanlarda de asıl kökeni bilmemekten kaynaklanabilmektedir İngilizcede micro öteki bağlamsal münasebetler nedeniyle aynı vakitte sıfat olması vb bu kuralın dışına çıkmıştır fakat Türkiye de telekom şirketleri ekseriyetle büyüklerle ilgilendikleri için şimdi maykro ya sıra gelmemiş gözüküyor
Türkçe yazıldığı üzere okunabilen ve bağlamsal münasebetlerin matematiksel tertibi ile mana derinliği kazanan nadide bir lisandır Bir ulusun içinde çok farklı etnik köken olabilir Lakin ulusal lisan birliği ve lisanın hakikat kullanımı ulusun birlik ve bağımsızlığı için hayati derecede değerli bir mevzudur İnsan işitsel korteksi ve algı biçimi ortak konuşulan lisan ile şekillenmekte ve genel anlayış ortaklığımızı etkilemektedir
Telekom şirketleri geçen 25 yıl içinde en çok reklam veren kesim oldukları için lisanın gelişiminde de tesirli olmaktadırlar Değişen ömür üslubu ve teknoloji ile Türkçeye yeni sözler kazandırılabilir ya da kimi sözler unutulabilir Lakin yazıldığı üzere okunma dahil olmak üzere Ciga örneği üzerinden verdiğimiz lisanın yapısal özelliklerini bozabilen yaygın faaliyetlere karşı ulusal bir siyaset dahilinde müdahil olunması gerektiğini savunanlardanım Bu nedenle açıkça TV ve internet yayıncılığındaki Türkçede yaygın bozucu tesir gösteren içeriklere karşı RTÜK ve TDK tarafından düzenleme getirilmesi ve öğretmenler önceliğinde halkın bilinçlendirilmesi gelecekteki mümkün pişmanlıkları önleyebilir
Geçtiğimiz hafta Türkiye ve Türkçe için hoş bir gelişme de yaşandı Türkiye Cumhuriyeti nin başvurusu üzerine hindi manasına gelen Turkey yerine Türkiye kullanılması Birleşmiş Milletler tarafından kabul edildi Bu karar ülkeyi tanımayan birisinin birinci algısındaki negatif şuur altı tesiri bakımından kıymetli bir değişimdir Umarız entelektüel topluluğumuz da yabancı lisanla tüm bağlantı ortamlarında Turkey yerine Türkiye telaffuzunu yaygınlaştırmaya hatta Turkey denildiğinde o da neymiş hali ile değişimi desteklemeye katkı sağlar
