AKP ve MHP tarafından hazırlanan ismine da ‘dezenformasyon yasası’ denilen teklifin önümüzdeki hafta TBMM Genel Kurulu’na gelmesi bekleniyor. ‘Yanıltıcı bilgiyi yayma’yı cürüm kapsamına alan teklif, bir yıldan üç yıla kadar da mahpus cezası öngörüyor.
Düzenlemeyi eleştiren siber haklar uzmanı Prof. Dr. Yaman Akdeniz, teklifin yasalaşması halinde binlerce kişinin toplumsal medya paylaşımları nedeniyle yargılanabileceğini söylüyor. Akdeniz’e göre keyfiyete müsaade veren bu düzenleme, seçimlere hazırlanan Türkiye’de yeni bir ‘korku iklimi’ oluşturacak.
‘Halkı endişe, panik ve telaşa sevk etmek ya da kamu barışını bozmak gayesiyle aldatıcı bilgiyi alenen yayma’ eylemini kabahat kapsamına alacak düzenleme, işleyişine ait soru işaretleri ve tasalar nedeniyle bilhassa gazetecilerin reaksiyonunu çekiyor.
Muhalefet ise düzenlemeyi ‘sansür yasası’ olarak nitelediriyor.
Prof. Yaman Akdeniz, düzenlemeye ait görüşlerini DW Türkçe‘den Eray Görgülü’ye açıkladı.
“Yeni boyutta bir endişe iklimi oluşturacak”
İşte Prof. Akdeniz’in yeni düzenlemeye ait sorulara verdiği karşılıklar:
- ‘Düzenleme bu haliyle ne üzere sakıncalar doğurur, ne cins sonuçlara yol açar?’
‘O kadar geniş tanımlanmış ki; halk ortasında telaş, endişe yahut panik duyan vatandaşlar ‘endişelendim’ diyen vatandaşlar, internette muhalif kesim tarafından yahut gazeteciler tarafından yapılmış haber ve içerikleri cumhuriyet savcılıklarına sıklıkla şikayet edecekler. Kaldı ki savcılıklar tarafından resen soruşturmalar başlatılacak. Münasebetiyle 2023 seçimlerine gerçek yaklaşırken yüzlerce hatta binlerce kişi bu yeni hata tiplemesinden soruşturulmak yahut yargılanmak ile karşı karşıya kalacak. Doğal ki bu geniş tanımlamanın yapılmış olması, ülkemizde yeni boyutta bir korku iklimi oluşturacaktır.’
“Otosansüre itilmiş olacaksınız”
- ‘Hangi haberler ya da içerikler ‘kamu barışını bozmaya’ yönelik olarak kıymetlendirilebilir? Bunun ucu nereye kadar gidebilir?’
‘Türkiye özelinde vatandaşların rahatsız olduğu her türlü içerik yahut halk ortasında infial yarattığı sav edilen olaylar kamu barışını bozmaya elverişli olacaktır. Münasebetiyle aslında bir taraftan yüksek bir kriter konulmuş gözükse dahi toplumsal medyada sıklıkla gördüğümüz üzere vatandaşların her türlü içerikten yahut hoşlanmadıkları haberden rahatsız olmaları mümkün ve natürel ki ‘biz bundan tasa duyduk. Ortamızda dehşet yahut panik yaratıldı’ denebilir.
‘Enflasyon yüzde 150 olacak’ denildi yahut ‘Dolar sene sonunda 30’a çıkacak’ denildi üzere açıklamalar yaptığınızda spekülatif açıklamalar yaptığınız yahut gerçeğe karşıt bilgi paylaştığınız tez edilerek en azından hakkınızda çarçabuk kabahat duyurusunda bulunmak mümkün olacak. Ve bundan sonra siz bu tezler karşısında aylarca kendinizi savcılık makamlar karşısında yahut mahkemelerde savunmak durumunda kalacaksınız. Ve hasebiyle tabir ve basın özgürlüğünüz kısıtlanmış ve bir nebze de doğal otosansüre itilmiş olacaksınız. Çünkü bu tehlikeyle karşı karşıya kalan gerek gazeteciler gerek basın mensupları, gerek olağan vatandaşlar, sade vatandaşlar, otosansür uygulamaya başlayacaklar, zira aksi takdirde yargılanmaları yahut soruşturulmaları kelam konusu olacaktır.
Ben bunu söylediğim için bile, bu argümanda bulunduğum için dahi bu husus meclisten geçtikten sonra soruşturulmam yahut yargılanmam kelam konusu olacaktır. Ben bu bahiste çalışan bir uzman olarak kendi birikimim dahilinde ve natürel ki öbür uygulamaları da bilen kişi olarak bunu öngörebiliyorum. Lakin öngördüğünüz bir şeyin gerçek bilgi olmadığını söyleyebilecekler.’
“Platformlara erişim kısıtlanabilecek”
- Teklif yasalaştığında toplumsal medya kullanımını nasıl etkileyecek?
‘5651 sayılı kanun ve internet kanununda yapılacak değişikliklerle toplumsal medya platformlarından bilhassa anonim hesaplardan yapılan paylaşımların kimler tarafından yapıldığını anlamak için bilgi talep edilecek. Sosyal medya platformları bu bilgileri makamlarla paylaşmazsa cezalandırılacak. Hatta Türkiye’den erişimleri kısıtlanabilecek.’
“Gönderileri beğenen ve paylaşan bireyler de yargılanabilecek”
- ‘Sosyal medyada suça mevzu olan paylaşımı retweet yapan, alıntılayan bireyler de mi cürüm işlemiş olacak?’
‘TCK’ya eklenecek olan maddede ‘açıkça alenen yayan kimse’ denilmiş. Hasebiyle aslında bu tip içerikleri yalnızca birinci paylaşan şahıslar değil, tıpkı vakitte yayan, hasebiyle toplumsal medyada beğenen yahut paylaşan bireyler, hatta o bireyler hakkında açılan soruşturmalara reaksiyon gösteren ve yargılananlar hakkında ‘bu kadar da olmaz’ reaksiyonu gösterenlerin de şayet o içerikleri paylaşması kelam konusu olursa yargılanmaları kelam konusu olacak. Bu da keyfiyete müsaade veren sistem olacaktır. Bu da alışılmış kaygı iklimini ve otosansürü tetikleyecek bir yapıya işaret etmektedir.’
“2023 seçimlerine hazırlık”
Prof. Akdeniz, bu soruların akabinde düzenlemeye ait şu değerlendirmede bulunuyor:
‘Dolayısıyla birlikte düşündüğümüzde bunlar hükümetin 2023 seçimlerine hazırlığı ve hasebiyle oluşturulacak kaygı iklimiyle hükümete yönelik tenkitleri azaltmak, devam eden tenkitleri ise cezalandırmak maksadında olduğunu değerlendirmekteyim.’
