Japon halkı, inanış biçimlerine ve adetlerine epeyce bağlı bir millet. Bu türlü olmasının sebebi de iki büyük din Şintoizm ve Budizm’in Japonya ile epey iç içe olmasından kaynaklanıyor. İki din birbirleriyle ortak noktalara sahip olsa da aslında epey farklılar.
Şintoizm bilhassa halkın yaşantı biçimini epey etkileyen bir din. Japonya’nın her yerinde Şintoizm’den esintiler görmeniz mümkün. Pekala, bu kadar büyük bir din olan Şintoizm hakkında ne kadar bilgiye sahibiz? Şintoizm nedir, neye inanır gelin birlikte bakalım.
Şintoizm nedir, neye inanır? Şintoizm sembolleri:
Şintoizm nedir?
Dünyada bulunan birçok milletin birebir biz Türkler üzere kendilerine has örf ve adetleri bulunuyor. Bilhassa Japonya, bu hususta epeyce güçlü bir tarihe sahip. Şintoizm’de bu örf ve adetlerin Japonya’nın yerli dini inanç ve uygulamalarına uyarlanışı diyebiliriz. Shinto sözü tam manasıyla “kami yolu” (kami: kutsal güç, tanrı) manasına geliyor. 6. yüzyılda ortaya çıkan bu din, yerli Japon inanışlarını Budizm’den ayırmak için kullanılmaya başlandı. Şinto biraz bağımsız bir din. Net bir kurucusu, resmiyete dökülmüş olan kutsal metinleri vb. şeyleri yok. Ancak yol gösterici inançları çağlar uzunluğu aktarılmaya devam etmiştir.
Şintoizm neye inanır?
Şinto, büsbütün saflığı ve doğallığı ele alan bir inanç tipi ve inanan bireylerin hayatın her alanında bunu kullandığını görebilirsiniz. Şintoizm, temelinde tüm insanların uygun olduğunu ve berbatlığa sebep olan şeyin insanların kendisi değil berbat ruhlar olduğunu düşünür. Bu nedenle makûs ruhları uzak tutmak ve onlardan arınmak için kami’ye dua edip ona adak adarlar.
Şinto’ya inanan birçok insan için ibadet edebilecekleri mabetler vardır. Lakin beşerler genelde meskenlerinde ibadetlerini kendi başlarına yapmayı tercih edip, konutlarına de mabet kurarlar. Kurulan bu mabetlere “kami-dana” denir ve beşerler bu mabetleri ibadetlerinin yanı sıra adakları içinde kullanırlar.
Antik Japonya vaktinden beri Şintoizm ve Budizm, iç içe yaşayan iki farklı din olmuştur. Doğal ki bu türlü bir durumda da birbirlerini etkilemeleri çok da şaşılası bir durum değil. Kimi Budist figürler Şinto’ya inanan beşerler ortasında “kami” haline geldi. Bu figürlerden en bilinenleri: Amida (Saf diyarın yani cennetin hükümdarı), Kannon (çocukların, doğum yapan bayanların ve meyyit ruhların koruyucusu) ve son olarak Jizo’dur (acı çeken insanların ve meyyit çocukların koruyucusu). Bunun yanı sıra Hachiman her iki dinde de tanınan olan okçuluk ve savaş rabbidir.
Japon halkının geneli hem Şinto hem de Budist olarak ömrünü sürdürmekte. Birçok insan düğün dernek biçimi tertiplerde Şinto’yu kullansa da cenaze merasimlerinde Budist merasimler daha sıklıkla görülmektedir. Budizm ve Şintoizm, Japonya’nın genel kültürüne o kadar derinden yerleşmiş bir halde ki kendisini hiç dinle alakalı görmeyen bir insan bile bu iki dinin birinden esintilere sahiptir.
Şintoizm nasıl bir din?
Şinto, klâsik Japon inanç ve hayat tavrına epey değer veren bir din. Alışılmış ki Japonya ile uzun bir müddet iç içe de olunca halkın toplumsal ömründe ve ferdî ömründe sıklıkla görülüyor. Bilhassa Japon paha sistemi, halkın düşünme ve hareket etme biçimleri, Şinto ile hayli yakından ilişkilidir.
Şinto’yu genel olarak üç farklı ana kolda sınıflandırmak mümkün: Shrine Shinto, Sect Shinto ve Folk Shinto. Shrine Shinto, bu ana kısımlar ortasındaki en eski koldur ve Shinto geleneğinin ana akımını oluşturur. Varlığının Japon tarihinin başlangıcından günümüze kadar uzandığına inanılıyor. Sect Shinto başka kısımlara kıyasla biraz daha yeni sayılıyor. 19. yüzyılda 13 büyük mezhepten ve 2. Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkmıştır. Folk Shinto, Japon halk inancı ve öbür Şinto cinsleri ile epey yakın olan bir kısımdır. Resmi bir tertibi yahut yapısı bulunmaz ve çoklukla Japonya’nın daha küçük kısımlarında görüntülenir. Bu üç Şinto çeşidi birbiriyle epeyce alakalıdır ve hepsinin ortak bulunduğu noktalar mevcuttur.
Şintoizm’in sembolü nedir?
Şintoizm’i simgeleyen ve nitelendiren bilindik 6 sembol mevcuttur. Bu semboller torii, shimenawa, shide, sakaki, tomoe ve shinkyo olarak bilinir. Natürel ki her sembolün kendince nitelendirdiği ve mana kazandırdığı durumlar mevcut. Bu sembollerin manaları ise şu halde:
Torii
Şintoizm’in en bilinen sembollerinden biri olan torii, Şinto mabetlerinin girişini gösteren görkemli kapılara verilen isimdir. Torii’den geçmek rastgele bir mabedi ziyaret etmeden evvel epeyce kıymetlidir. Zira kapıların, altından geçen şahısları arındırdığına inanılır. Bu kapıların sıklıkla kırmızı olmasının sebebi ise kırmızı rengin güneşi ve ömrü temsil edip, makûs alametleri ve felaketleri tedbire inanışından kaynaklıdır.
Shimenawa
Shimenawa makûs ruhları kovduğuna inanılan diğer bir semboldür. Ekseriyetle beyaz zikzak halindeki süslemelerle donatılan halatlar en yaygın shimenawa örnekleridir. Yapılan bu halatlar kutsal alanların hudutlarını işaretlemek için kullanılır. Böylece kutsal alanların korunduğuna inanılır. Boyut ve çap olarak epeyce değişkenlik gösteren shimenawa, birkaç iplikten, göz alabildiğince uzanan halatlara kadar değişebiliyor.
Shide
Genellikle shimenawa’ların üstüne asılan beyaz zikzak halindeki süslemelere shide deniyor. Bilhassa kutsal mabetlerin içerisinde sıklıkla rastlayabileceğiniz shide’ler günlük hayatta da yaygın bir kullanıma sahipler. Shide’ler ekseriyetle yıldırım formunda yapılır. Bunun olmasının gerisinde bilinen 2 neden vardır. Bir tanesi şimşek sembolünün rablerin sonsuz gücünü temsil ettiğinden bahsederken, başkası ise bulutlar ve şimşeğin yağmuru temsil etmesinden ötürü uygun hasat eserlerini nitelendirir.
Sakaki
Doğaya tapmak Şintoizm’de epey kıymetli bir öge. Hal bu türlü olunca da ağaçlar her zamankinden fazla kıymetli oluyor. Şintoizm’de birtakım ağaç tipleri kutsal sayılıyor. Bu tiplerden biri “shinboku” olarak biliniyor. Sakaki, nitelendirilme açısından torii ile benzerlik gösterse de ortalarında bariz farklar mevcut. Sakaki’ler ekseriyetle kutsal bir çit olma misyonunu üstlenirler. Böylece çevreledikleri yerin içi arınmış bir alan olarak sayılır. Bu çitlerle çevirme sürecini ekseriyetle türbelerin etraflarında görmek mümkün. Kutsal manada birkaç tane ağaç bulsa da sakaki bunlar ortasındaki en kıymetli olanıdır.
Tomoe
Tomoe sembolü, Çin’in tanınan sembolü yin-yang ile emsal özellikler taşısa da ortalarında bariz farklar mevcuttur. Tomoe, genellikle “mon” ismi verilen Japon otorite rozetlerinde kullanılırdı. Tomoe dizaynlarında yaygın olarak iki, üç hatta dört virgül kullanılır. Üç virgül yani “mitsu-domoe”, Şintoizm’de epey yaygın bir halde kullanılır ve varoluşun üç aleminin etkileşimini temsil ettiği söylenir.
Shinkyo
Şintoizm’in sembolleri ortasında en mistiklerinden bir tanesi olan shinkyo, aynı vakitte İlah aynası olarak da biliniyor. Bu sembolün yaygın inanışları içerisinde ise dünyamızı ruhlar alemine bağladığı inanışı mevcut. Bu biçimde söylenmesinin sebebi ise Japon güneş ilahı Amaterasu’ya kadar dayanıyor.
