Heykeltıraşlık epey meşakkatli bir zanaat. Ancak işinde düzgün olan heykeltıraşların ismi ve yapıtları dünya çapında tesir yaratabiliyor. Bu biçim durumların sayısı çok fazla olmasa da dünya genelinde isminden bahsettiren birçok heykeltıraş mevcut.
Tabii ki yapıtların bu derece ünlü olmasının birtakım nedenleri de var. Birçok heykeltıraşyaptığı yapıtın gerisinde hoş bir öykü yahut gizem bırakıyor. Tasvir edilen temalar ise kendi periyodunda çarpıcı durumlar yaratabiliyor. Bizde bu sebeple dünyanın en ünlü heykellerini ve artlarında nasıl bir hikayeye sahip olduğunu araştırmaya karar verdik.
Dünyanın en ünlü heykelleri:
Kederli temasıyla göz dolduran: Aziz Teresa’nın Coşkusu
Teresa, herkes üzere sıradan olan İspanyol bir rahibeydi. Ancak günlerden bir gün Allah’ın sevgisini hissettiğini, büyük bir duruma yükseleceğini ve ilahi vizyonlar gördüğünü tez etmeye başladı. Bu argümanını da yazdığı yazılarında lisana getirdi. 1622 yılında vefatından tam olarak 40 yıl sonra Papa Gregory XV Teresa’yı aziz ilan etti. Yapılan bu heykel ise Teresa’nın tanım ettiği vizyonlarından birine hitaben yapıldı. 17. yüzyıl civarında ortaya çıkan Barok tarzının epey başarılı bir örneği olan Aziz Teresa’nın Coşkusu, dramayı ve duyguyu hayli yüksek bir ölçüde yansıtarak tüm vakitlerin en etkileyici heykeltıraşlarından biri olmayı başarıyor.
Genç bir dehanın elinden çıkan: Pieta
Michelangelo, elbet ki tüm vakitlerin en âlâ heykeltıraşlarından bir tanesi. Bilhassa Rönesans devrinde faal bir halde yapıtlarını ortaya koyan Michelangelo, tıpkı devirde dünyanın en büyük başyapıtlarından biri olarak kabul edilen Pieta’yı yaptığında şimdi 24 yaşındaydı. Genç dehanın ortaya çıkarttığı eser herkesi şaşkınlık ve hayranlık ile karışık hisler içerisine sokmuştu. Hristiyan bir temaya sahip olan Pieta, Meryem Ana’nın kucağında çarmıha gerilerek öldürülen İsa’nın vücudunu tasvir ediyor. Bu ünlü eser tıpkı vakitte Meryem Ana’nın İsa için tuttuğu yası da anlattığı için hayli kederli bir heykel olarak da biliniyor.
Narin ve estetik duruşuyla: Bronz David
Donatello, Rönesans periyodundaki yapıtların kurucularından biri olarak kabul ediliyor. Bu periyodun en önde gelen heykeltıraşlarından biri olmasının yanı sıra devrin başkan bireylerinden de biriydi. Bronz David, Rönesans periyodundaki bronz döküm usulünün birinci takviyesiz bir halde ayakta duran çalışmasıydı. Bunun yanı sıra uzun yıllardan beri birinci büyük ölçekli ve hür duran çıplak heykel oldu. Heykelin kendisi ise Davud ve Goliath’ın öyküsünden esinlenildi. David kılıcıyla birlikte afilli bir poz verirken ayağı da mağlup ettiği Goliath’ın başının üstünde duruyor. David’in kendisi ise giydiği şapkası ve bir çift çizmesi dışında büsbütün çıplak. Heykelin kendisinde dikkat çeken özelliklerden biri ise David’in bu kadar narin bir bedene sahipken, kılıcının kendisine kıyasla çok orantısız olması. Ama burada akıllara getirilmesi istenen ileti ise şu: Bu muvaffakiyete ulaşmasında Tanrı’nın yardımı mevcut.
Ardında birçok gizem barındıran Büyük Sfenks
Büyük Giza Sfenks’i, tarihteki en büyük ve en tesirli heykellerden bir tanesi. Sfenks heykeli, aslan gövdeli ve insan başlı efsanevi bir yaratık olarak biliniyor. Pençesinden kuyruk kısmına kadar 73 metre uzunluğunda, taban kısmından başının en doruğuna kadar 20 metre ve art kalçaları ise 19 metre genişliğinde olduğu biliniyor. Büyük Sfenks mısırda yapılan en eski heykellerden bir tanesi ve anıtsal özelliğe de sahip. Ancak bu kadar ünlü bir heykel olmasına rağmen kıssası hayli muamma. Anıt hakkında pek fazla ayrıntı bilinmiyor. Bilim insanları ise kimin için yapıldığı konusunda büyük bir tartışma içerisindeler. Bu görüşler ortasındaki en tanınan olanı ise, Eski Krallık periyodundaki 4. hanedanın firavunu Khafre’yi temsil ettiğini, bu nedenle kendi saltanatı esnasında inşa edildiği tarafındadır.
Hristiyanlığın büyük sembolü: İsa Mesih
Rio de Janeiro’daki Katolik topluluklar Rio’nun Corcovado dağında bir İsa Mesih heykelinin yapılmasını önerdi ve istedi. Yüksekliği ortalama 700 metre boyutunda olacaktı ki bu sayede heykel Rio’nun her tarafından rahat bir formda görülecekti. Bu heykelin imalinde birçok insan vazife aldı. Tasarım için Brezilyalı mühendis Heitor da Silva Costa seçilirken, Fransız heykeltıraş Paul Landowski yapıtın yaratımından sorumluydu. İş yalnızca bununla da bitmedi. Fransız mühendis Albert Caquot da işin içine dahil oldu ve bu esnada Romanyalı heykeltıraş Gheroghe Lenoida’da heykelin yüzünü şekillendirdi. Kurtarıcı İsa dünya çapında Hristiyanlığın en yaygın temsili olarak bilinirken Rio de Janeiro’nun ve Brezilya’nın kültürel bir mirası haline geldi.
İlginç teması ile birlikte: Manneken Pis
Evet, okurken yanlış bir niyete kapılmadınız. Heykelin ismi hakikaten tam manasıyla ‘İşeyen çocuk’ yahut ‘İşeyen küçük adam’ manasına geliyor. Tasvir olarak ise tekrar haklısınız. Bir çeşmeye idrarını yapan küçük bir çocuğu anlatıyor. Brüksel’de yer alan heykel, Brüksel’in asi ruhunun bir yansıması olarak kabul ediliyor ve kentin cazibe merkezlerinden biri olarak görülüyor. Popülaritesinden ötürü birçok değişik efsaneye de konut sahipliği yapan heykelin kendi cazibesi 17. yüzyılın sonunda büyük bir kıymet kazandı ve popülaritesi dünya çapında artmaya başladı.
Yansıttığı güçlü duruşu ile bilinen: Düşünen Adam
Auguste Rodin, kendi vaktin hayli kıymetli insanlarından biriydi. Çağdaş heykel konusunda ise parmakla gösterilen bir figürdü. Rodin heykeli birinci tasarladığında tema tam olarak bu türlü değildi. Birinci fikri 1880’de The Gates of Hell kurulun bir kesimi olması istikametindeydi. Rodin bunu Dante’nin İlahi Komedyası’na dayandırdı. Bunun sonucu olarak kimi eleştirmenler Düşünen Adam’ın aslında Dante’yi tasvir ettiğini söylüyor. Fikirlere dalmış bir formda duran imgesine karşın fizikî özellikleri ve duruşuyla güçlü bir hal sergileyen Düşünen Adam, şimdiye kadar bilinen en ünlü heykellerden bir tanesi oldu.
Mitolojik temanın büyük yapıtlarından biri olan: Milo Venüsü
Yunan mitolojisindeki aşk ve hoşluk tanrıçası Afrodit’i temsil ettiğine inanılan bu heykel, söylentilere nazaran 8 Nisan 1920’de Yorgos Kentrotas isimli bir köylü tarafından keşfedildi. Heykelin Ege Denizi’ndeki Yunan adalarından biri olan Milos’ta modüller halinde bulunup Fransa Hükümdarı XVIII. Louis’e hürmet emelli sunulduğu biliniyor. Kral ise günümüzde hala sergilenmeye devam ettiği Louvre’a armağan etti. Heykelin Helenistik devrin yükselen heykeltıraşlarından biri olan Alexandros tarafından yapıldığına inanılıyor.
Beklentileri aşan: Davut heykeli
1501 yılında Michelangelo’ya bir vazife verildi. Bu vazife ise Floransa’nın katedral kubbesinin çatısını süslemesi için bir heykel yapmaktı. Ama heykel bittiğinde beklentileri o kadar aşmıştı ki hükümet heykelin çok daha güzel bir yerde sergilenmesine karar verip Floransa belediye binası Palazo Vecchio’nun yanına geniş bir alana yerleştirmeye karar verdi. Heykel David’in Goliath’la savaşmadan evvelki halini tasvir ediyor. Heykel 1873’te Floransa’daki Akademi Galerisi’ne taşındı. 1910’da ise özgünü yerine bir replika yerleştirildi.
Özgürlüğü simgeleyen eser: Özgürlük Anıtı
Özgürlüğün manası dünya üzerinde pek çok farklı formda yorumlansa da herkesin ortak olarak elde etmek istediği ender şeylerden biri olabilir.Fransız Devrimi’nden bu yana Fransa Cumhuriyeti’ni nitelendiren bir sembol olarak görülenbu bakır heykel, Fransız heykeltıraş Frederic Auguste Bartholdi tarafından tasarlandı. Fransa tarafından kuruluşunun 100. yılı sebebiyle Amerika’ya armağan edildi. İnşaatı ise Fransız mühendis Gustave Eiffel tarafından yapıldı. Heykel, sağ elindeki meşaleyle Roma tanrıçası Libertas’ı tasvir ediyor. Sol elinde ise ABD tarihinin yazılı olduğu bir tablet taşıyor. Amerika’nın büyük simgelerinden biri olan heykel, ülkenin madeni paralarında ve pullarında kendini gösteriyor.
