Keşfetmek ve hayal etmek; bilinen en ilkel beşerden bu güne gelen bir dilektir. İnsanoğlu binlerce yıldır kendi seyahatini keşfetme gayretinde. Doğal ki bunun gerisinde merak duygusu ve hayal gücü üzere bedeller var yani insanı insan yapan bedeller. İnsanı başka canlılardan ayıran şey kalbi ve aklıdır. Kalbin ve aklın buluştuğu nokta da ise yaratıcı fikir ve tasarım dediğimiz olgu ortaya çıkar. Kalbini ve aklını tıpkı anda birebir frekansta kullanabilen insan etrafına duyarsız kalmaz, sorunları keşfeder ve hisleri ile o an için o sorunu hissetmeye başlar. Hissedilen sorun, gereğince keşfedildiği ve anlaşıldığı vakit, insan, istemsiz olarak bundan rahatsız olur ve tahlil aramaya başlar. Bu dürtülerin tümü en ilkel beşerden en çağdaş beşere kadar hepimizde ziyadesiyle mevcuttur.
“Tasarım, insanın etrafında keşfettiği bir olguyu, bir sorunu; anlayarak, hissederek ve deneyimleyerek bunun tahlilini çeşitli formüllerle anlatma sanatıdır.”
Üstteki tarif içerine, grafik, web, endüstriyel vs. üzere tüm tasarım süreçlerini alabilir. Tasarım en özünde insan için ve beşerle yapılandır. Yaratıcı tasarım tümü ile var olan bir sorunun en gerçek tarafı ile tahlile kavuşturulması sürecidir. Tasarım yalnızca bir sefer olan bir durum değil daima olan, gelişen ve yaşayan bir süreçtir. Tıpkı insanın kendisi üzere. Zira insan yaşadıkça var olan sorunları ve tahlilleri değişir ve gelişir.
Tasarım Nedir?
Tasarım en yalın ve bilinen hali ile zihindeki niyetler ile; oluşturma, ortaya çıkarma ve üretme manasına gelir. Tabiattaki tüm varlıklar bu bağlamda birer dizayndır. Dikkatli bakarsanız insanın kendisi dahil bir tasarım eseridir. Yani bir akıl ve bilim çerçevesinde evvelce düşünülüp tasarlanmış ve sonunda uygun olan en hoş ortama konumlandırılmıştır. Eserin çok âlâ tasarlanıp üretilmiş olması kadar eserin yanlışsız yere pozisyonlandırılması da hayati ehemmiyet taşımaktadır. Bir canlı nasıl fakat kendi habitatında hayatını sürdürebilirse, tasarım da tıpkı bir canlı üzere fakat yanlışsız şart ve ortamlarda yaşayabilir ve kalıcı olabilir.
Tasarım etaplı bir süreçtir ve bu her etap bir biri ile direkt ya da dolaylı olarak ilişkilidir. Tasarım süreci Anlama-> Keşfetme-> Üretim olarak sıralanabilir.
Bu sürecin en başında natürel ki bir sorunun varlığı mevcuttur. Sorunun ortaya çıkması ile bunu anlamak, algılamak, tahlil yollarını keşfetmek ve en sonunda üretim süreçlerini gerçekleştirmek gerekecektir.
Tasarım sürecini kısaca aşağıdaki üzere şematize edebiliriz:
Manaya
Görüldüğü üzere birinci basamak “anlama” etabıdır. İnsan tam olarak anlayamadığı bir şeyi ya da bir sorunu yanlışsız olarak hissedemez. Hissedemediği bir mevzuyu da münasebetiyle zihninde resmedemez. Tasarım sürecinin en kıymetli kısmı işte tam da burada başlar. Zihin daha mevzuyu anlarken kıvılcımlar çıkararak keşif sürecine kendisini hazırlar. Yanlışsız çalışan bir manaya süreci keşif sürecinide önemli oranda etkileyerek çıkacak olan eseri besler.
Bu süreç birbiri ile sonsuz bir döngü içerisinde bağlıdır. Hasebiyle anlamak aslında işin en başı iken tıpkı vakitte son noktadaki üretim sürecini de direkt tesirler.
Tam olarak anlayamadığımız bir sorunu ya da bahse tahlil üretemeyiz. Manaya süreci ortada bir sorun varsa bunun temellerini ve sebeplerini ele alarak ortaya çıkacak olan tahlile katkı sağlar. Manaya süreci ne kadar verimli olursa çıkacak eser kalitesi de artar.
Manaya sürecinin birinci evresi hissetmektir. Kişi öncelikle sorunu hisseder. Sorun o bireyde yanlışsız hisleri uyarmalı ve sonucunda hissedilen eksiklik ya da farklılık kişinin manaya sürecini hızlandırır. Manaya süreci kendi içerisinde yalnızca zihinle değil aslında eş vakitli olarak kalp ile olmalıdır. Gerçek anlamak yalnızca zihinle yapılan bir aksiyon değildir.
Etrafımızdaki yanlış anlamalara bir bakın. Yalnızca görmek, bilmek ya da fark etmek sorun tahlili için kâfi midir? Olağan ki de değil. Bilgi, his ve tecrübelerle beslendiğinde hakikat sonucu ve yanlışsız etkiyi yaratır. İnsan odaklı manaya lakin insani pahalar ile beslenirse gerçekleşir. Bir mevzuyu yanlışsız anlayabilmek için yalnızca araştırmak, husus ile ilgili bilgilere erişime yetmeyecektir. Farklı bireylerden farklı bilgi tecrübe ve hisleri dinlemek, onlarla empati kurup o hissiyata ulaşabilmek manaya sürecini kusursuzlaştırır.
Keşfetme
Her insan bir kaşiftir. Yeryüzüne keşfetmek için gelen insanoğlu aslında ömrü boyunca daima bir keşif halindedir. Durmaksızın bilgi bombardımana tutulan zihin bilgiyi alır almaz keşfetmeye de başlar.
Manaya süreci sırasında çalışmaya başlayan bir süreçtir. Keşif gerçek anlaşılan bir mevzu üzerinden daima olarak çalışan bir olgudur. Tam olarak hakikat süzgeçten geçen ve anlaşılan bilgi keşif sürecini verimli kılar ve sürecin işlemesi için gerekli olan tüm malzemeler ve yollar tam da bu noktada keşfedilir. Keşif kısmı işin yaratıcı ve üretkenlik kısmıdır. Bu kısımda çok farklı metot ve teknikler kullanılabilir. Tasarım tipine nazaran kişi sorunu ya da mevzuyu şayet hakikat algıladıysa tahlil yolları ve sistemleri kolaylıkla keşfedebilir. Yaratıcı bir tasarım sürecinin tesirli bir keşif süreci ile gerçekleşebileceğini unutmayalım.
Üretim
Ham olan niyet ve fikirlerin form alması sürecidir. Teknik olarak birçok farklı prosedürü ve yolu vardır. Tasarım sürecinin gerçekleşeceği tüm kurallar ve yollar evvelki iki süreçte belirlenmiş ve bu evrede eser elde edilen bilgiler ve çıktılar doğrultusunda somutlaşmaya başlayacaktır. Tam olarak anlaşılan bir sorunun en yanlışsız yolu ya da tahlili keşfedilmiş artık sonuçlandırma kademesi ile fikirler hayata geçecektir. Üretim etabı sürecin en son noktasıdır. Üretim noktasında keşfedilen yeni bir yol ya da tam olarak bu basamakta gerçekleşen yanlışsız manaya üretim sürecini baştan oluşturacaktır. Bu evrede yol değiştirilmesi dizaynın gücünü zayıflatır.
