NASA, uzun yıllar süren bekleyişin akabinde James Webb Uzay Teleskobu’nu geçtiğimiz yıl uzaya fırlatmıştı. Uzayın hiç keşfedilmemiş yanlarını bizlere göstermek için misyonuna başlayan teleskoptan birinci imgeler geçtiğimiz günlerde gelmişti. Uzay teleskobunun çektiği birinci renkli fotoğraf, ABD Lideri Joe Biden’ın iştirakiyle gerçekleştirilen bir aktiflikte NASA, tarafından paylaşılmıştı.
Salı günü yapılan bu aktiflik ve tüm dünyanın merakla beklediği imajlardan sonra muhteşem güçlü optik alet olarak isimlendirilen James Webb Uzay Teleskobu’ndan (JWST) daha fazla imaj geleceğine kesin gözüyle bakılıyor. Birinci gelen beş imaj, büyük bir başarıyı ve insanlığın uzaya daha da detaylı formda bakabilmesini sağlamak için 26 yıllık bir sürecin doruk noktası olarak kabul ediliyor. Haydi gelin daima birlikte bu beş imgenin cihan hakkında bizlere ne anlatmak istediğine göz atalım.
Ötegezegende su ve bulut belirtileri ortaya çıktı
Yalnızca Samanyolu’nda 5.000’den fazla onaylanmış ötegezegen ya da güneş dışında bir yıldızın yörüngesinde dönen gezegenler olduğu biliniyor. Bu kadar çok ötegezenin varlığı “Evrende yalnız değil miyiz?” sorusunu gündeme getiriyor. JWST’nin bizlerle paylaştığı imajdaki ötegezegen WASP-96 b, 1.150 ışıkyılı uzaklıkta bulunuyor. Bu ötegezegen, kütlesi Jüpiter’in iki katından daha küçük, lakin çapı 1,2 kat daha büyük olan bir gaz devi, NASA’nın tabiriyle “kabarık gezegen” olarak kabul ediliyor.
Yıldızının etrafında kısa bir yörünge dönemine sahip olan ve yakındaki objelerin ışıkları yüzünden kirlenmemiş olan kabarık gezegen, JWST’nin optik gücü için ana maksat haline gelmiştir. Lakin bu manzara, bir ötegezegenin atmosferinin değil, iletim çeşitliliğinin bir manzarası. JWST’nin paylaştığı imajlara nazaran ötegezegende su işaretleri hatta bulutların varlığına dair izler mevcut.
Yıldızlar yaşlandıkça gaz ve toz kabukları bırakıyor
JWST ayrıyeten resmi olarak NGC 3132 yahut “Güney Halka Bulutsusu” olarak isimlendirilen bir gezegenimsi bulutsuyu da inceledi. Bu incelemenin sonunda yıldızların öldükten sonra geride ne bıraktığına dair ipuçları da verdi. Bize yaklaşık 2.500 ışıkyılı uzaklıktaki bu bulutsu, daha evvel Hubble Uzay Teleskobu tarafından da görüntülenmişti lakin NASA, JWST’den alınan bu güncellenmiş imajın, ikili yıldız sistemini çevreleyen şık yapılar hakkında daha fazla detay sunduğunu açıkladı.
Görüntüdeki iki yıldızdan, sol altta daha sönük, ölmekte olan bir yıldız ve daha genç olan daha parlak bir yıldız yer alıyor. Manzaralarda ayrıyeten NASA’nın yıldızları çevreleyen “kabuklar” olarak isimlendirdiği, her biri sönük, ölmekte olan yıldızın (sağdaki fotoğraftaki sol altta yer alan beyaz cüce) kütlesinin bir kısmını kaybettiği bir periyot olduğunu da işaret ediyor. Yani yıldızlar yaşlandıkça, gücünü yitirdikçe kainata gaz ve toz kabukları salıyor.
Stephan’ın Beşlisi’nin kozmik dansı daha net formda ortaya çıktı
İlk olarak Fransız gökbilimci Édouard Stephan tarafından 1877’de gözlemlenen Stephan Beşlisi, beş galaksinin tuhaf etkileşimini daha evvel hiç görülmediği kadar detaylı halde gösteriyor. JWST’nin paylaştığı bu son manzara, bugüne kadarki en net ve büyük manzara oldu.
Biraz aldatıcı olan bu imgede, en solda yer alan gökada aslında ön planda ve bizden yaklaşık 40 milyon ışıkyılı uzaklıkta yer alıyor. Geriye kadar dört gökada sistemi ise bize yaklaşık 290 milyon ışıkyılı uzaklıkta. Bu dört gökada birbirine o kadar yakın kümelenmiştir ki, aslında birbirleriyle etkileşirler. Manzaranın en dikkat çeken noktalarından biri ise en üstteki galaksinin merkezinde yer alan ve güneşin kütlesinin kabaca 24 milyon katı olan harika kütleli bir kara deliğin bile net bir biçimde görüntülenebilmiş olmasıdır.
JWST, Karina Bulutsusu’nun daha düzgün incelenmesini de sağladı
Samanyolu’nun yaklaşık 7.600 ışıkyılı uzaklıktaki bir bölgesi olan Karina Bulutsusu, JWST sayesinde daha net bir biçimde görüntülendi. Bulutsuda yüzlerce yeni yıldız oluştuğu gözlemlendi. JWST sayesinde yıldızların oluşumunun sakin bir olay olmadığı, fakat kimi istikametlerden üretken olduğu kadar yıkıcı olabilen epey istikrarsız süreçlerle karakterize edilen bir olay olduğu ortaya çıktı.
Görüntünün alt kısmında akan kehribar rengi görüntü, bulutsunun büyük, kaotik yıldız oluşturan bölgesini bizlere sunuyor. Bu bölge o kadar büyük ki, NASA “Kozmik Uçurumlar” olarak isimlendiriyor ve bu kehribar bandındaki en yüksek noktalar yaklaşık yedi ışık yılı yüksekliğinde.
JWST’den elde edilen dataların, bilim beşerlerine yıldız oluşum süreci hakkında daha fazla bilgi vermesi ve makul bölgelerde neden belli sayıda yıldızın oluştuğunu ve yıldızların sahip oldukları kütle ile nasıl sonuçlandığını belirlemeye yardımcı olması bekleniyor.
