Son yıllarda yabancı inşaat şirketlerinin de tesiriyle bu binaların oranı düştü lakin Sovyet döneminde ortaya çıkan bu yapılar hâlâ Rusya’nın simgeleri ortasında.
Bu binaların bir isimleri bile var: Hruşçovka. Adını Eski Sovyetler Birliği Hükûmet Lideri Nikita Kruşçev‘den alıyor. Türkçeye Kruşçev olarak geçmiş olsa da aslında özgün okunuşu Hruşçov’dur.
Bir Komünizm özelliği gereği; beşerler mesken almıyordu, devlet tarafından insanlara konut veriliyordu.
Hruşçovkalar 1960’lı yılların başlarında SSCB devrinde, Sovyet hükûmetinin direktifleriyle inşa edildi.
Genelde 5 katlı olan bu binaların tek tip olmasının en değerli nedeni, düşük maliyetle yapılmış olmaları.
Geleneksel duvarcılık için ağır bir emek harcanması gerekiyordu, değerliye patlamaması için betonarme yahut tuğladan yapılması tercih edildi.
Olabildiğince süratli yapılabilen binalara muhtaçlık vardı.
Bireysel projeler yavaş olduğu için kalabalık kentlerin talebi karşılanamıyordu. Ciddi bir konut külfeti baş gösterince, ucuz ve süratli yapılabilecek binalar tasarlandı.
Bu binalarda asansör bulunmuyor zira vakit ve para kaybettiren bir öbür etmendi.
SSCB’deki sıhhat ve güvenlik standartları, asansörsüz bir binanın yüksekliğinin en fazla 5 kat olabileceğini belirledi. 5 katlı son Hruşçovka 1971 yılında inşa edildi.
1961-1968 yılları ortasında Moskova’da 3.000.000 metrekare yer inşa edildi.
Yer külfeti oluşunca kat sayısı arttırıldı ve 9 ile 12 katlı binalar inşa edildi.
Daireler çok küçük tasarlandı; bir oda, bir mutfak ve bir banyodan oluşuyor.
Tek odalı daireler 30 metrekare, iki odalılar 44 metrekare, üç odalılar ise 60 metrekare. Birleşik banyolara sahip ve mutfaklar sadece 6 metrekare.
Sonraki dizaynlarda daireler daha da daraltıldı ve aradaki hol kaldırıldı.
Bu nedenle yatak odasına gitmek için oturma odasından geçmek gerekti. Kimi dairelerde bir oda daha var fakat bu odanın penceresi ve havalandırması bulunmuyor.
2012 yılında bu konutların kıymetli bir kısmı yıkıldı lakin ekonomik zorluk çeken kesim, Hruşçovkalara hâlâ bel bağlamak zorunda kalıyor.
Bu durumdan Ruslar da mutlu değil. Hatta 1975 imali “Kaderin Cilvesi” isimli bir Sovyet güldürü sinemasında şöyle bir sahne geçiyor: Moskova’da yaşayan biri, ezkaza Leningrad’a sarfiyat; aslında taksici onu konut adresine nazaran götürmüştür lakin bu adres hem Moskova’da hem de Leningrad’da vardır. Üstelik bu adresteki bina, hatta kapının anahtarı dahi kendisininkine benzemektedir.
Bu tek tip tasarım haricinde çember halinde inşa edilmiş apartmanlar da bulunuyor.
Sovyet hükûmeti, halk için düşük maliyetli binalar inşa etse de devleti büyük göstermek ismine çok sayıda sıra dışı devasa yapı inşa etmişti.
Hruşçovkalar, bizdeki TOKİ binalarına ve lojmanlara benzerlikleriyle de dikkat çekiyor.
Türkiye’deki “kooperatif apartmanlarında” da emsal bir sebepten ötürü -5 katlı olmalarına rağmen- asansör bulunmaz. Sebepler benzeri: Daha ucuza, daha süratli inşa edilebilmesi.
Ne yazık ki bizdeki çağdaş apartmanlar hâlâ berbat tasarlanıyor ve ucuz materyallerle inşa ediliyor, üstelik deprem ülkesi olmamıza karşın.
