Siyasetten Sosyolojiye Bambaşka Dünyalar: Bakış Açınızı Değiştirip Ufkunuzu Genişletecek 15 Belgesel

İlk belgesel teklifimiz, edebiyatımızın en kıymetli isimlerinden birini anlatıyor. Öykücülüğün mihenk taşı, duru yazı tarzı ile bildiğimiz Sait Faik Abasıyanık. Belgeselin senaristliğini ve direktörlüğünü Onur Barış üstlenirken usta yazarımızı Mert Er canlandırıyor. Belgeselde Sait Faik’in adımlarını takip ediyor ve bu sırada onun his ve niyet dünyasına yakından bakmaya çalışıyoruz. Adapazarı’nda hayata başlamış ve Burgazada’da hayatını sürdürmüş müellifin hikâyeciliğini ve karakterini tanıma fırsatı buluyoruz. Gazeteci ve muharrir Orta Güler de belgeseli katkılarıyla derinleştiriyor.

2020 yılında Netflix’te yayınlanmaya başlayan bu imal, 6 kısımlık bir cürüm belgeseli. Her kısımda farklı davalar ele alınmış ve bu davaların aslında medyaya yansımasıyla olayların şekillenmesi ortasında kontaklar kurulmaya çalışılmış. Heyecan, hata ve hukuk bahisli kıssaları sevenler bu belgesele bayılacak! Baş üretimcileri George Clooney ve Grant Heslov olan bu belgeselle geçmişin sansasyonel olaylarında seyahate çıkabilirsiniz.

Geçmişe ve bilgeliğe yapılan bir seyahate çıkmak istiyorsanız bu belgeseli çabucak açıp izleyebilirsiniz. Üç kısımlık belgeselde sırasıyla Buda, Sokrates ve Konfüçyüs anlatılıyor. Tarihçi Bettany Hughes tarafından sunulan biyografik belgeselde onların hem yaşadığı yerleri geziyor hem hayatlarını Hughes’un ağzından dinliyoruz. Onların gözünden bakıp ideolojileriyle dünyayı anlamlandırmaya çalışıyoruz. Bugünümüze ışık tutacak bilgeleri tanımak için mükemmel bir fırsat.

Modern Dünyanın Dahileri ise evvelki belgesel serisinin devamı niteliğinde. Yeniden Bettany Hughes tarafından sunulan ve BBC tarafından yapılan belgeselin çağdaş filozofları mevzu eden versiyonu. Çağdaş Dünyanın Dahileri’ne husus olan isimler ise Sigmund Freud, Frederic Nietzsche ve Karl Marx. Bu belgesel ile Avrupa’yı adım adım gezebilir ve keyifli bir fikir seyahatine çıkabilirsiniz. Belgesel sayesinde bu isimlerin kim olduğunu, öğretilerini, nerelerde yaşadığını öğrenebilirsiniz. Bu üç kısımlık seriyi kaçırmayın!

Bu belgesel aslında uzun bir seri, 3 dönemden oluşuyor. Belgeselde Morgan Freeman’ın etkileyici sesiyle dinlerin ve inançların gizeminin peşinden gidebilirsiniz. Dünyanın farklı yerlerinde yeterlilik ve kötülük kavramının, farklı rablerin, inançların sırlarına şahitlik edecek ve mistik bir seyahat çıkaracaksınız.

Woman, Anastasia Mikova ile Yann Arthus-Bertrand tarafından hazırlanmış ve yönetilmiş bir belgesel. 2019 yılında seyirciyle buluşan belgeselde, elli farklı ülkeden iki bin bayana mikrofon uzatılıyor ve onlardan bayan olmanın, şiddetin, ayrımcılıkların, adaletsizliklerin hikayesini dinliyoruz.

Kaçımız yediğimiz ve içtiğimiz tüm o endüstriyel besinlerin sofralarımıza nasıl geldiğini biliyoruz? Food, Inc. Amerikan üretimi bir belgesel ve Amerika’nın büyük besin şirketlerine güçlü bir tenkit yöneltiyor. İnsan ne yerse odur, diye boşa denmez. Ne yiyorsak sıhhatimizi, zihnimizi, gelişimimizi tümüyle değiştirip dönüştürüyor. Bu belgesel; size aslında nasıl bir dünyada yaşadığımızı, ne yediğimizi ve yediklerimizin etrafa tesirinin neler olduğunu gösteriyor. Amerika’da yediği besinden ölen çocuğun davasının ayrıntılarına kadar yer veren bu belgesel, bize alternatifler de göstererek aslında yol haritası sunuyor. Belgeselin sonunda herkes için bir bildiri gizli: ‘Her ısırıkta dünyayı değiştirebilirsin.’

Bal Ülkesi, Tamara Kotevska ve Ljubomir Stefanov tarafından yönetilen Makedon imali bir belgesel sineması. Belgeselde Makedonya’nın uzak bir dağ köyü olan Bekirlija’da tek başına yaşayan ve arıcılık yapan Hatidze Muratova’nın hayat öyküsü ele alınıyor. Belgeselde güçlü bir ekolojik öykünün yanı sıra bir bayanın emekleri ve seyahati da anlatılıyor. Avrupa’nın son yaban arıcılarından olan Hatice ile tanışmak isterseniz pişman olmayacaksınız.

Zeitgeist serisinin üretimlerinden biri olan bu belgesel, üç kısımdan oluşuyor. İnsanların kimler tarafından yönetildiğini ve nasıl manipüle edildiğini bahis edinen epeyce ilgi cazip bir üretim. ‘Dinler, para, güçlü şirketler ve daha birçok şey bahtımızı değiştiriyor olabilir mi?’ diye düşünüyorsanız bu belgeseli kaçırmayın.

Toprağın Tuzu, ünlü fotoğrafçı Sebastião Salgado’nun belgeseli. Salgado, belgeselde direktör ve senarist koltuğunda oturmasının yanında oyuncu olarak da yer alıyor. Yönetmelikte Sebastião Salgado’ya oğlu Juliano Ribeiro Salgado ve ünlü direktör Wim Wenders eşlik ediyor. Salgado, ömrü boyunca yeryüzünün farklı yerlerinde insanlığın dönüşümünün ve ömrün izini sürmüş. Açlık, savaş ve göç üzere pek çok olayı ve anı ölümsüzleştirmiş. Bu belgeselde ise sanatçı, çağdaş uygarlık tarafından işgal edilmemiş ve şimdi ziyan görmemiş topraklara yol alıyor ve bizi de Vrangel Adası, Batı Papua ve Brezilya’nın Panatanal bölgesine götürüyor. Hiç görmediğiniz bir seyahat, yaşamadığınız bir deneyim sizi bekliyor!

Listeye ülkemizden bir üretimle başlamıştık, beşinci sırada tekrar Türkiye’de çekilmiş bir belgesel serisi ile devam ediyoruz. 32. Gün, Mehmet Ali Birand tarafından sunulmuş ve pek çok gazetecinin katkılarıyla ortaya çıkmış bir televizyon programı ve belgesel. Üretimde Türkiye Cumhuriyeti’nin yakın periyotta yaşanmış kıymetli siyasi olayları ve bireyleri ele alınıyor. Türkiye’de yaşayan her insanın bu belgesellerden; çok değil, yakın tarihte olanlardan öğreneceği kıymetli şeyler var.

1993 yılında gazeteci Can Dündar tarafından yapımcılığı, direktörlüğü ve sunuculuğu üstlenilen bir belgesel Sarı Zeybek. İmal, Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatına ve bilhassa onun son 300 gününe odaklanıyor. Belgeselde Mustafa Kemal’in hastalığı, tedavi süreci, vefata giden yolu anlatılıyor. Şayet Ulu Başkan Atatürk’ün son günlerinin nasıl geçtiğini merak ediyorsanız tanıklıklarla zenginleştirilmiş bu anlatıma göz atabilirsiniz.

Human; insanlığın her hâlini tüm yalınlığıyla ortaya koyan, herkesin izlemesi gereken bir başyapıt. Yann Arthus-Bertrand’ın yönettiği bu belgeselde farklı din, lisan, ırk ve cinsiyete mensup şahıslardan insan olmanın her hâlini dinliyorsunuz. Hem öğrendiklerinize ve duyduklarınıza şaşıracak hem o şahıslarla benzeri taraflarınızı yakalayacaksınız. Kendinizden bir şey bulurken sizi ötekiyle tanıştıracak bir imal.

Amerikan imali bir bilimsel belgesel dizisi olan bu üretim, 1980 yılında Carl Sagan tarafından yazılıp sunulan Cosmos: A Personal Voyage belgeselinin devamı niteliğinde. Bu üretimin sunuculuğunu ise Carl Sagan’ın öğrencisi, astrofizikçi Neil deGrasse Tyson üstleniyor. Cosmos; uzayın yollarında, kozmosun uzak köşelerinde yol almak isteyen tüm bilimseverlerin bayılacağı özel bir iş. 13 kısımlık bu serinin Türkçe seslendirmesi ise ünlü oyuncu Haluk Bilginer tarafından yapılıyor.

Listemizin son sırasındaki belgesel ise izleyen herkesi kendine hayran bırakan bir BBC History Unit üretimi. Planet Earth; imal basamağı 5 yıl süren, kapsamlı ve yüksek maliyetli bir tabiat belgeseli. David Attenborough tarafından sunulan ve seslendirilen bu belgeselde dağlardan mağaralara, çöllerden kutuplara, ovalardan okyanuslara, ormanlardan tatlı sulara uçsuz bucaksız bir seyahat sizleri bekliyor.