1867 Paris’inde, yeni imal edilmiş makinelerin sergilendiği bir stantta birinci kere tanıtılan bu oyun makinesi, tahminen de dünya tarihinin en ırkçı oyunuydu.
Kavuklu ya da fesli ve bıyıklı olarak tasvir edilen oyuncak bir erkek başına balyozla vurma emeli taşıyan bu oyunun ismi “Tete De Turc (Türk Kafası)” idi.
Evet, basmakalıp bir algıyla tasarlanan bu Türk Başı’na balyozla vurmak bir cümbüş aracıydı.
Fransızlar tarafından icat edilen oyun makinesinin emeli, günümüzdeki boks makineleriyle aynıydı. Oyunda kol gücü test ediliyordu.
Tıpkı günümüzdeki boks makinelerinde olduğu üzere bir göstergesi de vardı.
Balyozla ne kadar güçlü vurulursa Türk başı dedikleri obje o kadar yükseğe çıkıyordu.
Kaynaklarda anlatılanlara nazaran kelam konusu stanttaki bu makineyi Sultan Abdülaziz Han ve beraberindekiler de gördü.
Sultan, üstelik bu sergiye davetli olarak katılmıştı. Fransız protokol üyesi de Sultan’a eşlik ediyordu. Sultan, bu makineyi fark edince makinenin ne işe yaradığını protokol üyesine sordu.
“Türk başı efendim!” yanıtını alınca üzülen Sultan, tekrar de bozuntuya vermemeye çalıştı ve yanındaki Kayserili Halil Paşa’ya “Şuna vur da Türk’ün gücünü görsünler!” talimatını verdi.
Ceketini çıkarıp mintanının(gömlek üzerine giyilen kollu yelek) kolunu sıyıran Halil Paşa, -rivayete göre- topa o denli bir vurdu ki top da dinamometrenin göstergesi de paramparça oldu. Bunun üzerine Halil Paşa, “Bu şey bir Türk başı olsaydı böyle basitçe dağılmazdı sultanım, olsa olsa Avrupalı kafasıdır!” der.
Yıllar geçtikçe değişime uğrayan bu ırkçı oyun ortadan kalktı.
Aslında “evrildi” demek daha yanlışsız olacaktır zira özellikle Amerikan filmlerinde bu oyun makinesini görmüş olabilirsiniz. Artık “high striker” olarak bilinen bu oyunun bu versiyonlarında neyse ki Türklükle ilgili hiçbir öge bulunmuyor. Oyun daha sonra boks makinelerine de ilham oldu.
Kaynaklar:
- Osmanlı Dokümanlarının Lisanı – Türk Tarih Kurumun (Kitap)
- Osmanlı Sefirleri ve Sefaretnameleri – Türk Tarih Kurumu (Kitap)
