Tüm dünyada ekonomik problemler kendini göstermeye devam ediyor. Natürel ki bu durum satın alım gücümüze de hayli tesir ediyor. Her ne kadar biz gördüğümüz, istediğimiz her şeye satın alamıyor olsak da IMF, CIA ve Dünya Bankası dataları o denli söylemiyor.
Wiikipedia’nın ‘List of countries by GDP’ sayfasında toplanan datalara nazaran, Türkiye satın alım gücü olarak üst sıralarda yer alıyor. Pekala bilgilere nazaran durum böyleyken, biz neden hiçbir şeye paramızın yetmediğini düşünüyoruz?
Söz konusu datalara baktığımızda Türkiye satın alım gücü olarak 11. sırada.
Peki bu datalar nasıl hesaplanıyor?
Yukarıda yapılan sıralama, ülkelerin gayri safi yurt içi hasılasına bakılarak düzenlenmiş. Bir yıl içinde yapılan tüm tüketim, yatırım, devlet harcamaları toplanır ve bu sonuca ihracattan ithalat çıkartılarak eklenir. Çıkan sonuç ise bize o yıl içindeki gayri safi yurt içi hasılayı verir.
Bu bilgilere nazaran Türkiye’nin 11. sırada görüyoruz. Bir alt sıramızda İtalya, bir üst sıramızda ise Fransa yer alıyor. Pekala gelişmiş diyebileceğimiz iki Avrupa ülkesinin tam ortasında yer almamıza karşın neden ekonomik olarak zorlanıyormuşuz gibi geliyor?
Diyelim ki geçtiğimiz yıl 1 TL’den aldığınız kirazı bu yıl 20 TL’ye alıyorsunuz fakat ürettiğiniz ölçü değişmiyor…
Biraz evvel gayri safi yurt içi hasılanın nasıl hesaplandığından bahsetmiştik. Bunun için kullanılan iki farklı yol var. Birincisi her yıl için fiyatların sabit tutulduğu Gerçek GSYİH, ikincisi ise fiyatların her yıl için değiştiği Nominal GSYİH.
Ülkelerin büyüme oranları hesaplanırken genelde gerçek GSYİH kullanılır. Üstte yer alan tabloda ise nominal bilgiler ele alınmış. Bunun farkını da basitçe şöyle anlatalım; diyelim ki kilosunu 10 TL’den sattığınız 100 kg kiraz üretiyorsunuz. Bir sonraki yıl yeniden 100 kg kiraz ürettiniz lakin satış fiyatınızı 20 TL’ye çıkarttınız. Gayri safi yurt içi hasılanız nominal kıymetlere nazaran oldukça artmış olacaktır.
Dışarıya sattığınız ve ürettiğiniz eser ölçüsü fazla değişmiyorken enflasyon artarsa kişisel alım gücümüz olumlu tarafta etkilenmeyebilir.
Yani biz bir eseri alırken üretimde yüksek bir artış görmesek de enflasyon sebebiyle eserlere gelen artırımların da hesaba katıldığı nominal bedellerde büyük artışlar görmeye devam ederiz. Alışılmış ki bu durumda GSYİH pahasını artırır ancak ferdî olarak alım gücümüzü etkilemez.
Değerler ortasındaki değişim, ülkenin genel üretim ve satışını baz aldığı için ferdî alım gücümüzü bu bilgiler üzerinden kıymetlendirmemiz çok da gerçek olmayacaktır.
Bir de kişi başına düşen gelirlere bakalım.
Ülkelerin gayri safi yurt içi hasılası o ülkenin nüfusuna bölündüğünde elde ettiğimiz sayı, kişi başına düşen yurt içi hasıla gelirini elde etmiş oluyoruz. 2021 yılı Dünya Bankası datalarına baktığımızda Türkiye’de geçtiğimiz yıl kişi başına düşen ulusal gelir 9.586 dolar olarak belirlenmiş. TL karşılığına baktığımızda ise bu sayı 178.029 TL’ye tekabül ediyor.
Bize çok yüksek bir sayı üzere gelse de Türkiye, 178 bin TL’lik kişi başı ulusal gelirle 271. sırada yer alıyor. Yeniden geçtiğimiz yıl Dünya Bankası tarafından paylaşılan gayri safi yurt içi hasıla datalarına baktığımızda ise Türkiye’nin 13. sırada olduğunu görüyoruz. Yani özetle; masraflarımız, nüfusumuz ve enflasyon oranları hasebiyle ülkemizin satın alım gücünün bizim satın alım gücümüze pek de fazla tesiri olmadığını görüyoruz.
Kaynaklar: Dünya Bankası 2021 kişi başı ulusal gelir tablosu, Dünya Bankası GSYİH bilgileri, CIA dataları, IMF Nisan 2022 bilgileri, Vikipedi English dataları, Investopedia
Peki keyifli muyuz?
