Genellikle hava yolu şirketleri ve otellerin başvurduğu, çok ender bir durum olarak bilinse de denk geldiğinizde günümüzdeki kurla bir arada gerçekten önemli meblağlar kazanabileceğiniz overbooking hakkında çoğumuz gereğince bilgi sahibi değiliz.
Gelin artık daima bir arada overbooking nedir, bu hususta haklarımız nelerdir ve hangi durum karşısında ne kadar para kazanabiliriz bir göz atalım.
Overbooking için kabaca “elinde olmayan şeyi satmak” da diyebiliriz.
Overbooking, overselling ya da lisanımıza çevrilmiş en net haliyle ikili rezervasyon; çoklukla hava yolu şirketleri ve oteller tarafından kullanılan, şirketlerin “iptal edilen biletlerden ya da geç kalan yolculardan” dolayı ziyan etmesini engelleyen bir prosedürdür.
Konuyu daha net anlayabilmemiz için somut bir örnek ile olayı canlandıralım. Örneğin X firmasının İstanbul-İzmir uçuşunda 100 yolcu kapasitesi var ve firmanın sistemli olarak tuttuğu istatistiklere nazaran İstanbul-İzmir seferinde ortalama 5 yolcu son anda bilet iptali yapıyor ya da sefere geç kalarak bilet hakkını kaybediyor.
Hava yolu şirketi de son anda iptal edilen biletlerden ziyan etmemek ve geç kalan yolculardan da kâr elde edebilmek için İstanbul-İzmir seferi için 105 bilet satar ve neredeyse her seferinde de bu halde kâr elde eder.
Hikâyenin bizler için kıymetli olan kısmı: Ya tüm yolcular eksiksiz bir biçimde havalimanına gelirse?
Hava yolu şirketlerinin tüm istatistiksel bilgilerine karşın nadiren de olsa bilet satılan tüm yolcular ya da koltuk sayısından fazla yolcu, havalimanına gelmiş olabilir. Bu durumda hava yolu şirketleri ekseriyetle son check-in yapan ve fazla olan yolcu ya da yolculara diğer bir saatteki seferde seyahat yapmayı teklif eder.
Yolcunun teklifi kabul etmemesi üzerine uçaktaki tüm yolcular ortasında istekli aranır ve şayet bu istekli bulunamazsa yasal ölçüde para teklif edilerek (tazminat) yolcu ikna edilir. Yasal ölçünün kabul edilmemesi durumunda ise kabin vazifelileri tarafından ölçü artırılabilir.
Yolcu, ister tazminatla ister tazminatsız ikna edilmiş olsun; kendisine yeni bir uçuş tahsis edilir ve yeni uçuşun vaktine nazaran otel ve yemek masrafları da karşılanır.
Biz her ne kadar haklarımızın farkında olmasak da overbooking durumunda bizleri koruyan haklarımız mevcut.
Yasalar çerçevesinde hava yolu şirketinin overbooking durumunda istekli olarak anlaştığı yolcuya tazminat bedeli ödemesi zaruridir. Taban tazminat bedeli iç sınır uçuşlarında 100 Euro olup, dış sınır uçuşlarda aralığa oranla 250 Euro ile 600 Euro arasında değişmektedir. Ayrıyeten yasal olarak hava yolu firması, müşteriye yeni bir sefer ayarlamak ve gerekiyorsa yolcunun otel ve yemek masrafını da ödemek zorundadır.
Biz yolcular çoklukla bu bahisteki haklarımızı bilmediğimiz için hava yolu şirketleri yolcuya birkaç saat sonraya yeni bir uçuş bileti ve uçuş puanı vererek mevzuyu daha kârlı formda kapatmaktadır ama isterseniz uygun şartlar çerçevesinde minimum tazminat bedelinin üzerine çıkarak 10 bin dolara kadar tazminat da talep edebilirsiniz.
Her ne kadar bu durumla en sık karşılaşılan yer uçaklar olsa da aslında yalnızca uçaklara mahsus bir durum değil.
- Delta Air Lines’ta yaşanan 10 bin dolarlık durumu duyuran bir tweet (Delta Air Lines’ın Michigan – Minneapolis uçuusunda birtakım yolculara koltuklarından vazgeçmeleri için 10 bin dolar teklif edildi).
Overbooking ile en sık uçak ve otellerde karşılaşıyor olsak da tıp şirketleri, tren seferleri, seyahat acenteleri, deniz seferleri gibi daha pek çok yerde müsabakamız da mümkün. En sık overbooking, Amerikalı hava yolu şirketi Delta Air Lines’ta yaşanmaktadır. Overbooking ile ünlenen bu firmada her 100 bin yolcuda ortalama 95 yolcu overbooking yaşamaktadır.
Bu yıl haziran ayında Michigan-Minneapolis seferinde yaşanan overbooking olayında kabin vazifelilerinin 5 bin dolarlık teklifini kabul etmemesinden ötürü 8 yolcunun 10 bin dolar karşılığında ikna edildiği söz edilmişti.
Milli piyango bileti aldğımızda büyük ikramiyenin bizim elimizdeki bilete çıkma ihtimalinin 10 milyonda bir ihtimal olduğunu düşünecek olursak şayet, uçak bileti ile 100 bin bireyde 95 kişi ortasından seçilerek günümüz kuruyla 175 bin 500 lira kazanmak daha mümkün bir durumdur.
Overbooking yaşamak istemeyen yolcular için birkaç teklif:
Her ne kadar overbooking durumunda mutabakat yoluna giderek 10 bin dolara kadar para kazanmak mümkün olsa da vakit kaybı yaşamayı göze alamayacak kadar ivedisi olan bireylere erken check-in yapılması önerilir zira hava yolu firmaları genelde son check-in yapan yolcularla mutabakat yoluna gitmeyi deniyor. Ayrıyeten en sık overbooking durumlarının, en sık gerçekleştirilen seferlerde yaşandığını, bir uçuşa ne kadar talep varsa overbookingihtimalinin de o kadar yüksek olduğunu tabir etmekte fayda var.
Şikayetvar üzerinden mağduriyetini bildiren pek çok kişi, overbooking durumu yaşadığında muahede yoluna gidip evrak imzalamasına karşın ödeme alamadığını, firmaların sonradan farklı teklifler sunduğunu ya da ödemenin geciktiğine dair mağduriyetler paylaşıyor. Bu tip sorunlar yaşamamak ismine tazminat bedelini almadan evraklara asla imza atmamanız önerilir
Peki ya sizler hiç overbooking durumuna şahit oldunuz mu?
Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 /
