Mitoloji, dünyanın dört bir yanında farklılık gösterebiliyor. Her kültürün mitolojisi bir başkasından epeyce farklı olabiliyor. Yunan mitolojisi ise dünya genelinde en çok bilinen mitolojilerden bir tanesi. O denli ki etrafımızda bulunan birçok sinema, dizi, kitap oyun vb. araçlarda yunan mitolojisinden kıssalar yahut alıntılar görebilirsiniz.
Yunan mitolojisi epeyce geniş çaplı olduğu için birçok mitolojik varlığa konut sahipliği yapıyor. Hal bu türlü olunca da mitolojide yer alan her karakterin efsanesini yahut öyküsünü bilmek de mümkün olmuyor. Ama Apollon burada biraz daha istisna. Kendisi büyük rablerden biri olduğu için bilinirliği bir epey yüksek. Pekala, Apollon kimdir? Gelin öyküsünü birlikte inceleyelim.
Apollon Kimdir, ne ilahıdır?
Apollon, Zeus ve Leto’nun oğlu Artemis’in ise ikiz kardeşidir. Doğum yeri Delos adasıdır. Eşi yunan mitolojisinin kahramanlarından biri olan Kassandra’dır. Çocukları ise Asklepios, Aristaios, Linos ve Mopsos’dur. Müziği ile hayli ön planda olan Apollon, Müzler Korosu olarak da bilinen 9 tane ilham perisinden oluşan kümenin başıdır. Orijini yunan mitolojisi olan Apollon, Roma mitolojisine Apollo ismiyle geçmiştir. Anadolu kökenli olması ise Apollon hakkında bilinen değişik bilgilerden biridir.
Olimpos’un 12 büyük yaradanından biri olan Apollon, birden fazla özelliği ile bilinen ilahlardan bir tanesi. Apollon sanatın, güneşin ve ışığın rabbi olarak biliniyor. Tıpkı vakitte kahin özelliğine sahip olan Apollon bu özelliğini insanlara da aktarabiliyor. Apollon’un isminin geçtiği yahut kendisinin metafor olarak kullanıldığı birçok yapımda Apollon’u farklı özellikleri ile görmeniz mümkün. Örneğin; bir yerde müzik teması ile öne çıkarken, öbür bir yerde ışık ile bütünleşmiş olarak görebilirsiniz. Lakin bunların hepsi genel olarak Apollon’u yansıtan gerçek benzetmelerdir.
Apollon yansıtıldığı birçok yerde eğlenceli bir figür olarak ortaya çıkmasına rağmen bir o kadar da kibri ile ön plana çıkıyor. Sahip olduğu özellikleri ve muvaffakiyetleri ile sık sık övünen Apollon, vakit zaman öteki ilahların canını sıkabiliyor. Kendisi epey kıymetli bir ilah olsa da bu usul özellikleri ile Olimpos’ta fazla göz önünde kalabiliyor.
Apollon’un yunan mitolojisindeki yeri, ehemmiyeti ve özellikleri:
Apollon 12 Olimpos ilahı ortasında epeyce büyük bir ehemmiyete sahip. Bu türlü büyük bir unvana sahip olabilmesinin nedenlerinden birinde Apollon’un hastaları iyileştirebilmesi ve uygunlaştırma sanatını insanlara öğreten birinci bireylerden biri olması büyük rol oynuyor. Apollon, bahsettiğimiz üzere birçok yerde ışıkla özleştirilen bir ilah olsa bile ilk ortaya çıktığında ışığın yahut güneşin ilahı olarak bilinmiyordu. Bu özelliği ile bilinen ilah aslında Helios’du. Apollon ve kardeşi Artemis’in güneş ve ay ile özleştirilmesi ilerleyen vakitlerde gerçekleşen bir durumdu ve bilhassa Roma periyodunda bu anlayış bir epey kuvvetlendi.
Apollon’un olimposluları altın liriyle eğlendirmesi müziğin rabbi olarak anılmasında büyük rol oynuyor. Olimpos vaktinde Apollon’un lirinden çıkan seslerin adeta büyülü olduğu ve dinleyen herkesin müzik bitene kadar dikkatini öbür yere veremediği de bahsedilen efsanelerden bir tanesi. Bu biçim özelliklere sahipken müzik ile özleşmesine şaşırmamak gerek.
Apollon’un mitolojideki tasvir edilme biçimi değerli özelliklerinden biri olsa da başına açılan belaların da sebeplerinden bir tanesi. Apollon mitolojide sarışın, sakalsız, orta uzunluklu ve bir o kadar da güzel bir erkek olarak anlatılıyor. Bu durum Apollon’un popülaritesinin artmasında bir epey tesirli olsa da kıskançlık üzere olumsuz durumları da beraberinde getiriyor.
Aynı sıfatla anılan 2 mitolojik varlık: Apollon ve Helios
Günümüz efsanelerinde Helios yerine Apollon’un güneşin ve ışığın ilahı olarak bilinmesinin gerisinde birkaç sebep bulunuyor. Birinci olarak bu şekil mitler mutlaklığa sahip olmadığı için tarihin kimi yerlerinde karışıklık olması epey doğal. Helios, yalnızca bir ilah olan Apollon’un tersine bir titandı. Ama kendisi epey tanınan olan Apollon yerine mitlerde bariz bir halde yer almıyor. Apollon’un güneşin ve ışığın ilahı olarak bilinmesini sağlayan en besbelli özellik 5. yüzyıl civarında ortaya çıkan ‘Phoebus’ sıfatından kaynaklanıyordu. Phoebus, ışık yahut parlayan manasına geliyordu ve bu da doğal olarak Apollon’un ışık ve güneş ile nitelendirilmesini sağladı.
Apollon ve Daphne’nin trajik aşk kıssası:
Apollon’un kutsal ağacının ‘Defne ağacı’ olarak bilinmesinin gerisinde hayli trajik bir efsane yatıyor. Apollon’un efsanelerde fecî bir yaratık olarak tabir edilen Python’u okçuluk maharetinin getirisi ile öldürdüğü söylenir. Ama Apollon okçuluk mahareti ve elde ettiği bu muvaffakiyet ile çok fazla övünür ve bu durum aşk ilahı Cupid’in canını sıkar. Cupid Apollon’u cezalandırmak ister ve bu durum trajik efsanenin başlangıcını oluşturur.
Bir ırmak perisinin kızı olan Daphne’nin hoşluğu tartışılmayacak derecede büyüleyiciydi. Ama Daphne’nin kendisi evlilik ile hiç ilgilenmiyordu. Özgürlüğüne epeyce düşkün olduğu için vaktinin birçoklarını avlanarak yahut ormanda dolaşarak geçiriyordu. Daphne her zamanki üzere dolaştığı günlerden birinde Apollon ile denk gelir ve ikilinin denk gelmesini fırsat kollayan Cupid atılım yapmaya karar verir. Cupid’in oklarının bilinen iki özelliği mevcut. Bunlardan bir tanesi sevgiyi temsil eden ve bedenini deldiği kişiyi aşık eden ok, başkası ise bedenini deldiği kişinin öteki bireye karşı yüksek ölçüde kin ve nefret ile dolmasını sağlayan ok.
Cupid sevgiyi temsil eden oku Apollon’a fırlatırken kin ve nefret dolu okunu ise Daphne’ye fırlatır. Bu olayların sonucunda Daphne Apollon’un birinci aşkı olur. Apollon Daphne’ye sırılsıklam aşıkken, Daphne Apollo’yu gördüğünde ondan tiksinir ve kendisine katlanamadığı için kaçmaya başlar. Apollon ise aşkını haykırmak için Daphne’nin peşinden koşar. Daphne ve Apollon büyük bir kovalamanın içine girerler. Daphne olabildiğince süratli koşup Apollondan kurtulmaya çalışır. Apollon ise aşk nidaları ile haykırarak Daphne’yi kovalar. Daphne bir ırmağa varır ve artık yorulduğu için daha fazla kaçamayacağını farkeder. Tam bu esnada ırmak ilahı olan babasından yardım ister. Kızının yardım dileklerini duyan Pineios ise Daphne’nin olduğu yerde kök salarak bir ağaca dönüşmesini sağlar. Gördüklerinin şoku ile birlikte büyük bir depresyona giren Apollon, Daphne’ye kavuşamasa da dönüştüğü Defne ağacına gözü üzere bakar ve daima ziyaret eder.
