Aşk ne hoş şey değil mi? Birini görür ve apansız kalbimizden vurulduk üzere hissederek amansız bir sevdaya düşeriz. Yunan mitolojisindeki öykülere baktığımız vakit iki insanın birbirine aşık olmasının nedeni aşk ilahı Eros’un oklarından bir adedidir. Birçok vakit aniden ortaya çıkan aşk olgusuna mana yüklemeye çalışan Antik Yunanlılar, bu türlü bir hissin olsa olsa aşk yaradanı Eros tarafından geldiğine inanırlar.
Eros hakkında günümüze kadar gelen sayısız kıssa var. Bunlardan her birinde aşk ilahının var oluşu, yaptıkları ve hatta imgesi bile değişiyor. Ortak olan en değerli nokta ise onun aşıkların yaradanı olduğudur. Eski inanç, yeni mitolojik öykü olan Eros binlerce yıl evvel anlatılmış olsa bile bugün hala tanınan kültürde tesirlerini görmek mümkün. Gelin aşk ilahı Eros kimdir yakından bakalım ve onu bugüne getiren kıssalardan kimilerini görelim.
Yunan mitolojisindeki aşk ilahı Eros kimdir?
Antik Yunanlılar periyodunun dini bir inanç sistemi olan ve kıssalar aracılığıyla lisandan lisana aktarılan olaylar günümüze kadar gelerek Yunan mitolojisinin temellerini oluşturmuşlardır. Kelam konusu inanç sisteminde insan aklımızla o periyot tam olarak çözemediğimiz bahisler bir allaha atfedilmiş ve neredeyse her his ve aksiyon için bir ilah figürü yaratılmıştır.
İşte Yunan mitolojisinde aşkı manalandırmak için kullanılan ilah da Eros’tur. Aşkın, şehvetin, tutkunun, erotizmin yaradanı olan Eros, Roma mitolojisindeki Cupid’in karşılığıdır. Erotik sözünün kökeni de Eros isminden gelmektedir. Özgün kıssalarında genç ve güzel olarak resmedilen Eros, Helenistik devirden sonra bir bebek olarak resmedilmeye başlamıştır.
Eros ne yapıyor?
Eros’un unvanı aslında ne yaptığını açık bir biçimde ortaya koyuyor, o bir aşk ilahı. İnsanlığın var olduğu günden yok olduğu güne kadar doğal olarak sürecek üremenin sembolü. Bu nedenle aşk, tutku, şehvet üzere hislerden da sorumlu. Bazen alev kollu olarak resmedilse de Eros birçok vakit pek çok Yunan mitolojisi ilahı üzere beşere benzeri ve sihirli oklarıyla insanları birbirine aşık eder.
Eros’un ortaya çıkış emeli da tam olarak budur. Zira hepimizin bildiği üzere aşk ve tutku üzere hisler birçok vakit herhangi bir nedene bağlı olmadan ortaya çıkan ve kişiyi güya nitekim kalbinden vurulmuşa çeviren hislerdir. Bu karmaşayı çözemeyen Antik Yunanlılar, insanları ve rableri birbirine aşık eden olsa olsa aşk rabbi Eros’un oklarıdır demişlerdir.
Aşk rabbi Eros’un ortaya çıkış kıssası:
Yunan mitolojisinde karşımıza çıkan tüm ilahların ve tanrıçaların makul ortaya çıkış kıssası vardır. Eros ise bunlardan bir tanesi değildir. Çünkü aşk nasıl ki rastgele bir nedene bağlı olarak ortaya çıkmıyor, Yunan mitolojisi öykülerine nazaran de Eros’un bir ortaya çıkış nedeni yok. Aşk ilahı Eros, dünya ve beşerlerle birlikte ortaya çıkmıştır.
Farklı öykülere baktığımız vakit ise karşımıza bir orijin öykü çıkıyor. Buna nazaran hoşluk tanrıçası Afrodit yaratılırken etrafında oluşan köpüklerden iki ilah daha ortaya çıkmıştır. Bunlar Eros ve Anteros’tur. Eros, insanları ve rableri birbirine aşık ederken Anteros, bu aşka karşılık vermeyen insanları ve ilahları cezalandırmaktadır.
Bazı kıssalarda Afrodit’in oğlu olduğundan bahsedilen Eros, Afrodit’in en sadık hizmetkarlarından bir adedidir. Afrodit bayanların aşkını temsil ederken Eros erkeklerin aşkını temsil etmektedir. Kronos, Zeus’u yemeye gittiği vakit Zeus’a haber verdiği için Eros’un Kronos tarafından yakalandığı ve kanatlarının yendiği formunda öyküler de vardır.
Eros’un aşkı Psyche:
Eros hakkındaki pek çok kıssaya baktığımız vakit oklarıyla insanları ve ilahları birbirine aşık ettiği lakin o okların kendi üzerinde bir tesiri olmadığından bahsedilir. Ancak bir kıssa vardır ki aşk rabbi Eros’un bile dünya hoşu bir ölümlü bayana aşkından bahseder.
Hikayeye nazaran Psyche isimli bir bayan yaşarmış. Bu bayan o kadar hoşmuş ki Afrodit onu delice kıskanmış ve Eros’a bu bayanı berbat bir yaratığa aşık etme misyonu vermiş. Eros, misyonu yerine getirmek için bayanın yanına gittiği vakit oracıkta ona aşık oluvermiş.
Eros, Psyche’yi Afrodit’ten saklamak için bir büyü yapmış fakat bu büyü bozulmuş. Eros, Afrodit’ten af dilemiş. Afrodit, Psyche’ye başarması imkansız olan üç tane vazife vermiş. Diğer rablerin yardımıyla bu üç misyonu de yerine getiren Psyche, ölümsüzlükle ödüllendirilmiş.
Eros’un öteki ilahlarla olan bağları:
Yunan mitolojisinin kaynağı olarak kabul edilen sayısız yapıtta aşk yaradanı Eros ile başka rabler ortasında yaşanan ilgilerin çatışma dolu olduğunu görüyoruz. Çünkü Eros’un attığı oklar, en büyük rableri bir amansız bir sevdaya düşürecek güçtedir. Baş ilah Zeus, Apollo, Hades ve hatta birlikte çalıştığı Afrodit bile Eros’un oklarından nasibini almıştır.
Ne var yani rabler da aşık olsun işte diye düşünebilirsiniz lakin bu karakterlerin dünyayı yönettiklerini unutmayın. Seneca, Phaedra isimli yapıtında Eros’un okunun Zeus’u sönmeyen alevlerle yani aşkla yaraladığını anlatır. Aynı yapıtta Eros’un okları yüzünden pek çok allahın cennetten kovulduğundan ve yeryüzünde yaşamaya mahkum edildiğinden bahsedilir.
Antik Yunan’da Eros figürü:
Helenistik devir sonrası aşk ilahı Eros, birden fazla vakit kanatlara sahip küçük bir çocuk ya da bebek olarak resmedilmiştir. Lakin ortaya çıkış kıssasında gördüğümüz üzere aslında Eros genç ve güzel bir erkektir. Üstelik tek yeteneği de insanları ve ilahları birbirine aşık etmek değildir. Eros tıpkı vakitte yırtıcı hayvanları da evcilleştirebiliyordu.
Eros’un yırtıcı hayvanları evcilleştirebilme mahareti nedeniyle Antik Yunan devrinde yanında keçiler, tavşanlar, kaplanlar ve aslanlar varken resmedilmiştir. Elbette bu figürlerde aşk yaradanı olduğu unutulmamış ve yanına güller eklenmiştir. Yapılan heykellerinin büyük bir kısmında Eros o kadar hoş gösterilmiştir ki kimileri harikalığın karşılığı olarak Eros’un görüldüğünü düşünür.
Modern dünyada Eros:
Modern dünya için Eros artık tartışmasız bir halde aşkın sembolüdür. Popüler kültürde de kendine yer bulan bu karakterin ismiyle sayısız marka vardır. Çoğu marka Eros ismini kullanarak eserlerinin tutkulu çağrışımlar yaptığını düşünürler. Elbette aşkın vazgeçilmezi olan Sevgililer Günü’nde de Eros unutulmaz ve sayısız eser üzerinde isim ya da görsel olarak karşımıza çıkar.
Attığı oklarla rableri ve insanları birbirine aşık eden Yunan mitolojisindeki aşk rabbi Eros kimdir sorusunu yanıtlayarak onu bugüne kadar getiren kıssalardan kimilerini anlattık. Eros’un oklarından nasibini almış okuyucularımız yorumlarda niyetlerini paylaşabilirler.
